در مورد پمپ اولیه گازوئیل (پمپ سه گوش) برای موتور دویتس سری 1013 است. این قطعه یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم سوخت‌رسانی این موتور مدرن و پرقدرت است و خرابی آن می‌تواند کل عملکرد موتور را مختل کند.پمپ گازوییل ( پمپ سه گوش) موتور دویتس 1013

در ادامه، تحلیل کامل و جامعی از این پمپ، وظایف آن، انواع موجود در بازار، علائم خرابی، و نکات کلیدی برای تعویض و نگهداری آن ارائه می‌شود.

۱. شناسایی موتور دویتس BF-M 1013

برای درک اهمیت این پمپ، ابتدا باید مشخصات موتور را بشناسیم:

• نوع موتور: دیزل چهار زمانه، آب-خنک (Water-Cooled)، با سیستم توربوشارژ و اینترکولر (در مدل‌های T, C, E).
• سیستم سوخت‌رسانی: این موتور برخلاف سری‌های قدیمی‌تر مانند 912، از سیستم یونیت پمپ انژکتور (Unit Pump Injector – UPI) یا پمپ‌های تکی (Single Injection Pumps) برای هر سیلندر استفاده می‌کند.
• تعداد سیلندر: در مدل‌های ۴ و ۶ سیلندر تولید شده است (مانند BF4M1013, BF6M1013).
• فشار کاری: این سیستم برای تولید فشار بسیار بالا (تا $1400$ بار) در انژکتورها طراحی شده است.

این سیستم پیشرفته به یک جریان ورودی سوخت پایدار، تمیز و با فشار اولیه مناسب نیاز دارد. این وظیفه دقیقاً بر عهده پمپ اولیه گازوئیل (Fuel Feed Pump) یا همان “پمپ سه گوش” است.پمپ گازوییل ( پمپ سه گوش) موتور دویتس 1013

۲. پمپ اولیه گازوئیل (پمپ سه گوش) چیست؟

این پمپ که به دلیل شکل خاص فلنج اتصالش به بلوک سیلندر به “پمپ سه گوش” معروف شده است، یک پمپ مکانیکی از نوع دیافراگمی یا پیستونی است.

• محل نصب: این پمپ مستقیماً روی بلوک سیلندر موتور نصب می‌شود.
• نحوه کارکرد: نیروی خود را از طریق یک اهرم یا انگشتی از میل سوپاپ (Camshaft) موتور دریافت می‌کند. با چرخش میل سوپاپ، بادامک مربوطه اهرم پمپ را به حرکت درآورده و باعث ایجاد عمل مکش و پمپاژ در داخل پمپ می‌شود.

وظایف اصلی پمپ سه گوش:

1. مکش سوخت از باک: ایجاد خلاء اولیه برای کشیدن گازوئیل از باک از طریق لوله‌ها و فیلتر اولیه (آبگیر).
2. ایجاد فشار اولیه: رساندن سوخت با یک فشار مثبت و ثابت (معمولاً در محدوده $2$ تا $5$ بار) به سمت فیلترهای اصلی گازوئیل.
3. تغذیه یونیت پمپ‌ها: تأمین سوخت مورد نیاز برای گالری سوخت (Fuel Gallery) که یونیت پمپ‌های هر سیلندر از آن تغذیه می‌شوند.
4. چرخش سوخت (Fuel Circulation): به گردش درآوردن سوخت اضافی برای خنک‌کاری یونیت پمپ‌ها و بازگرداندن آن به باک.

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/kOQj1V2.png” alt=“پمپ سه گوش دویتس 1013” width=“700”>

<br>

<em>تصویر ۱: نمونه‌ای از پمپ سه گوش (پمپ اولیه) موتور دویتس 1013 با ورودی، خروجی و اهرم دستی.</em>

</p>

۳. اجزا و انواع پمپ سه گوش دویتس 1013

یک پمپ سه گوش استاندارد شامل اجزای زیر است:پمپ گازوییل ( پمپ سه گوش) موتور دویتس 1013

• بدنه اصلی: معمولاً از آلومینیوم یا چدن ساخته شده است.
• فلنج اتصال: بخش سه گوشی که با سه پیچ به بلوک موتور متصل می‌شود.
• اهرم یا انگشتی: قطعه‌ای که با میل سوپاپ درگیر می‌شود.
• پمپ دستی (Hand Primer): یک دکمه یا اهرم کوچک روی پمپ برای هواگیری دستی سیستم سوخت‌رسانی پس از تعویض فیلتر یا تعمیرات.
• توری صافی ورودی (Strainer): یک توری فلزی کوچک در قسمت ورودی پمپ برای جلوگیری از ورود ذرات درشت به داخل آن.
• ورودی و خروجی: محل اتصال لوله‌های سوخت.

انواع موجود در بازار:

• پمپ اصلی (Genuine Deutz): این پمپ‌ها با لوگو و بسته‌بندی اصلی دویتس عرضه می‌شوند و بالاترین کیفیت و دوام را دارند. اغلب توسط برندهایی مانند Bosch (بوش) برای دویتس تولید می‌شوند.
• پمپ‌های OEM (تولیدکننده تجهیزات اصلی): پمپ‌هایی که توسط همان کارخانه سازنده قطعه اصلی (مانند بوش) اما با برند خودشان فروخته می‌شوند. کیفیت آن‌ها کاملاً مشابه قطعه اصلی است.
• پمپ‌های Aftermarket (بازار یدکی): برندهای معتبر دیگری نیز این پمپ را با کیفیت قابل قبول تولید می‌کنند. برندهایی مانند Monark (آلمان)، DTP (آلمان) یا برخی تولیدکنندگان معتبر ترک و اروپایی در این دسته قرار می‌گیرند.
• پمپ‌های چینی/متفرقه: این پمپ‌ها ارزان‌ترین گزینه هستند اما معمولاً از مواد اولیه نامرغوب (دیافراگم ضعیف، فنرهای بی‌کیفیت) ساخته شده و عمر بسیار کوتاهی دارند. استفاده از آن‌ها به هیچ وجه توصیه نمی‌شود زیرا خرابی ناگهانی آن‌ها می‌تواند باعث توقف کامل موتور در شرایط بحرانی شود.

۴. علائم خرابی پمپ سه گوش

خرابی این پمپ می‌تواند به تدریج یا به صورت ناگهانی رخ دهد و علائم زیر را به همراه دارد:

• کاهش قدرت و “جان نداشتن” موتور زیر بار: این شایع‌ترین علامت است. اگر پمپ نتواند سوخت کافی با فشار مناسب را به یونیت پمپ‌ها برساند، موتور دچار کمبود سوخت شده و زیر بار شدیداً افت توان پیدا می‌کند.
• روشن نشدن یا سخت روشن شدن موتور: اگر پمپ کاملاً از کار افتاده باشد یا نتواند سوخت را از باک بکشد، موتور استارت می‌خورد اما روشن نمی‌شود.پمپ گازوییل ( پمپ سه گوش) موتور دویتس 1013
• خاموش شدن ناگهانی موتور: قطع شدن جریان سوخت به دلیل از کار افتادن پمپ می‌تواند باعث خاموش شدن ناگهانی موتور در حین کار شود.
• ریپ زدن و نامنظم کار کردن موتور: نوسان در فشار سوخت ورودی باعث می‌شود موتور به خصوص در دورهای پایین نامنظم کار کند.
• نشتی گازوئیل از بدنه پمپ: خرابی واشرها یا دیافراگم داخلی می‌تواند باعث نشت سوخت از بدنه پمپ یا محل اتصال آن به موتور شود.
• هوا گرفتن مکرر سیستم سوخت: اگر دیافراگم داخلی پمپ سوراخ شود، می‌تواند باعث کشیده شدن هوا به داخل سیستم سوخت‌رسانی شود.
• مخلوط شدن گازوئیل با روغن موتور: در موارد خرابی شدید واشر یا آب‌بند اهرم پمپ، ممکن است گازوئیل به داخل کارتل نشت کرده و با روغن موتور مخلوط شود. این وضعیت بسیار خطرناک است زیرا روغن را رقیق کرده و خاصیت روانکاری آن را از بین می‌برد.

۵. نکات مهم تعویض و نگهداری

1. بررسی توری ورودی: اولین قدم در هنگام عیب‌یابی، باز کردن پیچ ورودی پمپ و تمیز کردن توری صافی آن است. گاهی اوقات گرفتگی این توری علت اصلی افت فشار است.
2. استفاده از واشر نو: هنگام نصب پمپ جدید، حتماً از واشر کاغذی یا اورینگ نو بین فلنج پمپ و بلوک موتور استفاده کنید تا از نشتی روغن یا هوا جلوگیری شود.
3. موقعیت صحیح میل سوپاپ: برای نصب آسان‌تر، بهتر است موتور را طوری بچرخانید که بادامک میل سوپاپ در پایین‌ترین نقطه خود قرار گیرد تا فشاری روی اهرم پمپ نباشد.
4. هواگیری پس از نصب: پس از نصب پمپ جدید و اتصال لوله‌ها، باید با استفاده از پمپ دستی روی آن، سیستم را به طور کامل هواگیری کنید تا سوخت به فیلترها و یونیت پمپ‌ها برسد. این کار را تا زمانی ادامه دهید که با فشار دادن پمپ دستی، مقاومت کامل را حس کنید و حباب هوا از سیستم خارج شود.
5. سفت کردن اتصالات: از محکم بودن تمامی اتصالات و بست‌های لوله‌های ورودی و خروجی اطمینان حاصل کنید.

توصیه نهایی: با توجه به نقش حیاتی این قطعه و هزینه بالای تعمیرات احتمالی ناشی از خرابی آن (مانند آسیب به یونیت پمپ‌ها)، قویاً توصیه می‌شود از برندهای معتبر اصلی یا OEM استفاده کنید.