یکی از کلیدی‌ترین و حساس‌ترین قطعات موتور یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین بولدوزرهای موجود در ایران، یعنی بولدوزر کوماتسو D65، است.

“شاتون” (Connecting Rod) قطعه‌ای است که پیستون را به میل‌لنگ متصل می‌کند و وظیفه انتقال نیروی حاصل از احتراق از پیستون به میل‌لنگ و تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت دورانی میل‌لنگ را بر عهده دارد. به دلیل تنش‌ها و فشارهای فوق‌العاده بالایی که تحمل می‌کند، کیفیت ساخت آن از اهمیت حیاتی برخوردار است.شاطون بلدوزر کوماتسو D65

1. شناسایی مدل دقیق موتور بولدوزر کوماتسو D65

اولین و مهم‌ترین قدم، شناسایی مدل موتور است، زیرا بولدوزر D65 در نسل‌های مختلف خود از موتورهای متفاوتی استفاده کرده است. دو سری موتور اصلی برای این بولدوزر وجود دارد:

1. موتور کوماتسو S6D125: این موتور در مدل‌های قدیمی‌تر و بسیار رایج D65A-6, D65E-6, D65P-6 و همچنین D65A-7, D65E-7, D65P-7 استفاده شده است. این موتور یک موتور تنفس طبیعی (Naturally Aspirated) یا توربوشارژ (در برخی مدل‌ها) است.

2. موتور کوماتسو S6D114E (یا SA6D114E): این موتور در مدل‌های جدیدتر مانند D65E-12, D65P-12, D65EX-12, D65PX-12 به کار رفته است. این موتورها مدرن‌تر، قوی‌تر و معمولاً دارای سیستم‌های کنترلی پیشرفته‌تری هستند.

بنابراین، برای یافتن پارت نامبر دقیق شاتون، باید مشخص شود که بولدوزر D65 شما مربوط به کدام سری است (مثلاً D65-6 یا D65-12). در ادامه، اطلاعات هر دو مدل را به تفکیک بررسی می‌کنیم.

شاتون برای موتورهای سری S6D125 (مدل‌های D65-6, D65-7, D65-8)

این شاتون در بازار ایران بسیار شناخته‌شده و پرمصرف است.

• نام فنی: Rod, Engine Connecting

• پارت نامبر اصلی کوماتسو:

• $$6150-31-3111$$

• این پارت نامبر ممکن است جایگزین شماره‌های قدیمی‌تر مانند 6150-31-3110 شده باشد.شاطون بلدوزر کوماتسو D65

• مشخصات فنی کلیدی:

• بوش شاتون (Bushing): این شاتون در سر کوچک خود (سمت گژن‌پین) دارای یک بوش برنزی قابل تعویض است. پارت نامبر این بوش معمولاً $$6150-31-3410$$ است. هنگام خرید شاتون نو، معمولاً بوش روی آن نصب شده است.

• پیچ شاتون (Rod Bolt): هر شاتون دارای دو عدد پیچ مخصوص است که کپه پایینی را به بدنه اصلی متصل می‌کنند. این پیچ‌ها یکبار مصرف نیستند اما در هنگام تعمیر اساسی موتور، تعویض آن‌ها به شدت توصیه می‌شود. پارت نامبر پیچ‌ها معمولاً $$6150-31-3820$$ است.

شاتون برای موتورهای سری SA6D114E (مدل D65-12)

این شاتون مربوط به نسل جدیدتر موتورهاست و طراحی متفاوتی دارد.

• نام فنی: Rod, Engine Connecting

• پارت نامبر اصلی کوماتسو:

• $$6743-31-3100$$

• این پارت نامبر ممکن است جایگزین شماره‌های قدیمی‌تر مانند 6741-31-3100 یا 6742-01-2680 (که مربوط به کیت کامل است) باشد.

• مشخصات فنی کلیدی:

• بوش شاتون (Bushing): پارت نامبر بوش این مدل نیز متفاوت است و معمولاً $$6743-31-3120$$ می‌باشد.

• پیچ شاتون (Rod Bolt): پارت نامبر پیچ‌های این مدل $$6736-31-3320$$ است.

• طراحی: شاتون‌های موتورهای سری 114 گاهی دارای طراحی “Fracture-Split” یا “شکستی” در قسمت کپه پایینی هستند که دقت مونتاژ را بسیار بالا می‌برد.

تعداد مورد نیاز و نحوه خرید

• تعداد: هر دو موتور نامبرده 6 سیلندر هستند، بنابراین برای تعمیر کامل به 6 عدد شاتون نیاز است. اما معمولاً شاتون به صورت تکی و بر اساس نیاز (مثلاً در صورت کج شدن یا شکستن یک شاتون) نیز فروخته می‌شود.
• بسته‌بندی: شاتون‌های اصلی کوماتسو در جعبه‌های آبی یا سفید با لیبل و هولوگرام کوماتسو عرضه می‌شوند.

علل خرابی شاتون و نکات مهم

• یاتاقان زدن: شایع‌ترین علت خرابی. اگر یاتاقان متحرک از بین برود، لقی ایجاد شده باعث ضربات شدید به شاتون و میل‌لنگ شده و می‌تواند منجر به تغییر شکل یا شکستن شاتون شود.
• ورود آب به سیلندر (Water Hammer): اگر آب یا سوخت بیش از حد وارد محفظه احتراق شود، به دلیل تراکم‌ناپذیر بودن مایعات، در کورس تراکم فشار وحشتناکی به پیستون و شاتون وارد شده و باعث کج شدن آنی شاتون می‌شود.
• دور بیش از حد موتور (Over-revving): این کار تنش کششی بسیار بالایی به شاتون وارد کرده و می‌تواند باعث شکست آن شود.

نکته حیاتی هنگام نصب:

سفت کردن پیچ‌های شاتون باید دقیقاً طبق دستورالعمل کتابچه تعمیرات موتور و با استفاده از ترک‌متر (Torque Wrench) انجام شود. گشتاور این پیچ‌ها بسیار حساس است و سفت کردن کم یا بیش از حد می‌تواند منجر به فاجعه در موتور شود.

برندهای پیشنهادی برای تهیه شاتون

به دلیل حساسیت فوق‌العاده بالا، انتخاب برند در این قطعه محدود و حیاتی است:

1. Genuine Komatsu (اصلی کوماتسو):

• توصیه: تنها انتخاب مطمئن و ۱۰۰٪ قابل اعتماد. شاتون قطعه‌ای نیست که بتوان روی کیفیت آن ریسک کرد. استفاده از شاتون اصلی، تضمین‌کننده بالانس وزنی دقیق بین شاتون‌ها، متالورژی صحیح، مقاومت در برابر خستگی و ابعاد دقیق است.

2. شاتون استوک اصلی (Used Genuine):

• در بازار ایران، خرید شاتون‌های استوک اصلی که از روی موتورهای کم کارکرد باز شده‌اند نیز رایج است. این کار تنها در صورتی مجاز است که شاتون توسط یک تراشکار بسیار ماهر از نظر هرگونه ترک (با تست مایع نافذ)، کجی یا دو پهنی در محل یاتاقان و بوش، به طور کامل بررسی و تأیید شود.شاطون بلدوزر کوماتسو D65

3. برندهای افترمارکت:

• به طور کلی، خرید شاتون افترمارکت برای موتورهای سنگین دیزل توصیه نمی‌شود. برندهای معتبری مانند FP Diesel یا CTP ممکن است این قطعه را تولید کنند، اما ریسک عدم تطابق وزنی یا ضعف متالورژی در مقایسه با جنس اصلی همچنان وجود دارد.

خلاصه برای سفارش:

1. ابتدا مدل دقیق بولدوزر D65 خود را مشخص کنید (مثلاً D65A-6 یا D65EX-12).
2. بر اساس مدل، پارت نامبر صحیح را از موارد بالا انتخاب کنید:

• برای مدل‌های قدیمی‌تر (موتور S6D125): $$6150-31-3111$$
• برای مدل‌های جدیدتر (موتور SA6D114E): $$6743-31-3100$$

3. قویاً توصیه می‌شود که این قطعه را به صورت اصلی (Genuine Komatsu) تهیه فرمایید.شاطون بلدوزر کوماتسو D65