سوپاپ دود (Exhaust Valve) برای موتور لیفتراک کوماتسو FD30 است. این قطعه یکی از حیاتی‌ترین و پرفشارترین اجزای موتور است. سوپاپ دود باید بتواند حرارت بسیار بالای گازهای خروجی (تا $700-800$ درجه سانتی‌گراد)، فشار احتراق و همچنین ضربات ناشی از باز و بسته شدن مداوم را تحمل کند. به همین دلیل، آلیاژ آن بسیار پیچیده‌تر و مقاوم‌تر از سوپاپ هوا است.

خرابی سوپاپ دود (سوختن لبه، ترک خوردن، کج شدن ساق) مستقیماً منجر به افت شدید کمپرس سیلندر، احتراق ناقص و از کار افتادن موتور می‌شود.

1. شناسایی مدل دقیق موتور (مرحله اول و حیاتی)

مانند سایر قطعات موتور، پارت نامبر و ابعاد دقیق سوپاپ به مدل موتور بستگی دارد. مدل را از روی پلاک حک شده بر روی بلوک سیلندر پیدا کنید:

1. موتور کوماتسو 4D95L
2. موتور کوماتسو 4D94E
3. موتور ایسوزو C240 (Isuzu C240)

2. پارت نامبر و مشخصات فنی بر اساس مدل موتور

در زیر، پارت نامبرهای مربوط به یک عدد سوپاپ دود ارائه شده است. شما برای یک موتور کامل به 4 عدد از این سوپاپ نیاز دارید.

الف) برای موتور کوماتسو 4D95L:

• نام قطعه: VALVE, EXHAUST
• تعداد مورد نیاز: 4 عدد
• پارت نامبر اصلی و رایج: $$6204-41-4210$$
• مشخصات کلیدی: این سوپاپ از آلیاژهای بسیار مقاوم به حرارت (معمولاً فولادهای آلیاژی با پوشش استلایت در ناحیه نشیمن‌گاه) ساخته می‌شود تا از سوختن جلوگیری کند.
• تفاوت با سوپاپ هوا: سوپاپ هوای این موتور پارت نامبر متفاوتی دارد ($$6204-41-4110$$). هرگز این دو را با هم جابجا نکنید. معمولاً قطر بشقابک سوپاپ هوا کمی بزرگتر از سوپاپ دود است و جنس آلیاژ آن‌ها کاملاً متفاوت است.

ب) برای موتور کوماتسو 4D94E:

• نام قطعه: VALVE, EXHAUST
• تعداد مورد نیاز: 4 عدد
• پارت نامبر اصلی و رایج: $$6140-41-4210$$
• تفاوت با سوپاپ هوا: سوپاپ دود در این موتور نیز با سوپاپ هوا ($$6140-41-4110$$) متفاوت است. همیشه قطعه صحیح را برای جایگاه دود (Exhaust) تهیه کنید.

ج) برای موتور ایسوزو C240:

• نام قطعه: VALVE; EXHAUST
• تعداد مورد نیاز: 4 عدد
• پارت نامبر اصلی و رایج: $$8-94431-380-1$$
• (ممکن است پارت نامبرهای قدیمی‌تری مانند $$9-11171-042-2$$ نیز در بازار موجود باشند).
• تفاوت با سوپاپ هوا:
• سوپاپ دود (Exhaust): $$8-94431-380-1$$
• سوپاپ هوا (Intake): $$8-94431-379-1$$
• همانطور که می‌بینید، تفاوت پارت نامبرها جزئی است. هنگام خرید، حتماً نام “Exhaust” و پارت نامبر را روی جعبه چک کنید.

3. نکات فنی بسیار مهم در زمان تعویض

تعویض سوپاپ دود معمولاً همراه با تعمیر اساسی سرسیلندر انجام می‌شود و نیازمند دقت و تخصص بالاست.

1. بررسی گاید سوپاپ (Valve Guide): قبل از نصب سوپاپ جدید، حتماً باید لقی ساق سوپاپ در داخل گاید آن بررسی شود. اگر گاید گشاد کرده باشد، حتی بهترین سوپاپ هم به درستی کار نخواهد کرد و روغن‌سوزی از ساق سوپاپ رخ می‌دهد. در صورت نیاز، گایدها نیز باید تعویض شوند.
2. سنگ زدن سیت سوپاپ (Valve Seat Grinding): همیشه، حتی با وجود نو بودن سوپاپ، باید نشیمن‌گاه آن در سرسیلندر (سیت سوپاپ) توسط تراشکار سنگ زده شود. این کار برای ایجاد آب‌بندی کامل و صحیح بین سوپاپ جدید و سیت آن ضروری است.
3. آب‌بندی نهایی (Lapping): پس از سنگ زدن سیت، مکانیک با استفاده از خمیر آب‌بندی (Lapping Compound) سوپاپ را روی سیت آن می‌چرخاند تا یک خط تماس یکنواخت و براق (معمولاً به عرض $1.5$ تا $2$ میلی‌متر) روی هر دو سطح ایجاد شود. این کار آب‌بندی کامل را تضمین می‌کند.
4. لاستیک ساق سوپاپ (Valve Stem Seal): هنگام نصب سوپاپ‌ها، حتماً از لاستیک‌های ساق سوپاپ نو استفاده کنید. این قطعه کوچک از ورود روغن به محفظه احتراق و پورت‌های دود جلوگیری می‌کند.
5. فیلرگیری (Valve Clearance Adjustment): پس از مونتاژ کامل سرسیلندر و نصب آن روی موتور، تنظیم دقیق فاصله (لقی) بین انتهای ساق سوپاپ و اسبک (Rocker Arm) حیاتی است. فیلرگیری نادرست می‌تواند باعث سوختن سوپاپ (لقی کم) یا ایجاد سر و صدا و کاهش راندمان (لقی زیاد) شود.

خلاصه برای سفارش

1. مدل دقیق موتور خود را شناسایی کنید. (مثلاً ایسوزو C240)
2. تعداد و نوع قطعه را مشخص کنید: “4 عدد سوپاپ دود برای موتور ایسوزو C240 نیاز دارم.”
3. پارت نامبر را ارائه دهید (برای اطمینان): “شماره فنی آن $$8-94431-380-1$$ است.”
4. برندهای معتبر:

• اصلی (Genuine Komatsu/Isuzu): بهترین انتخاب.
• برندهای معتبر ژاپنی: Dokuro (دوکورو)، Fuji (فوجی)، NPR و TPR همگی تولیدکنندگان بسیار باکیفیت قطعات موتور، به خصوص سوپاپ، هستند.
• برندهای معتبر اروپایی/آمریکایی: Mahle (ماهل)، Federal-Mogul/AE نیز گزینه‌های بسیار خوبی هستند.

با در دست داشتن این اطلاعات، می‌توانید با اطمینان قطعه صحیح را تهیه کرده و برای یک تعمیر اساسی و مطمئن به مکانیک و تراشکار خود تحویل دهید.