یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین سنسورهای موتور در یک لودر محبوب و قدرتمند یعنی کوماتسو WA470 رفته‌اید. عملکرد صحیح این سنسورها برای حفظ سلامت و طول عمر موتور دیزل این دستگاه ضروری است.

لودر کوماتسو WA470، بسته به مدل و سال ساخت (Dash-3, Dash-5, Dash-6, etc.), از موتورهای مختلفی مانند سری S6D125 یا SAA6D125E استفاده می‌کند. با این حال، مفهوم و عملکرد سنسورهای روغن موتور در تمام این مدل‌ها تقریباً یکسان است.

در موتور این لودر، ما معمولاً با دو نوع اصلی سنسور مرتبط با روغن موتور سر و کار داریم که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند:

1. سنسور فشار روغن موتور (Engine Oil Pressure Sensor / Switch)
2. سنسور سطح روغن موتور (Engine Oil Level Sensor / Switch)

در ادامه، هر دو را به صورت کامل و فنی تحلیل می‌کنیم.سنسور روغن موتور لودر کوماتسو WA470

۱. سنسور فشار روغن موتور (Engine Oil Pressure Sensor)

این سنسور، مهم‌ترین سنسور حفاظتی موتور است. وظیفه آن اندازه‌گیری لحظه‌ای فشار روغنی است که توسط اویل پمپ (Oil Pump) در مدار روغن‌کاری موتور ایجاد می‌شود.

محل قرارگیری:

معمولاً روی بلوک سیلندر موتور، نزدیک به پایه فیلتر روغن یا روی کانال اصلی روغن (Main Oil Gallery) نصب می‌شود. برای پیدا کردن آن، مسیر لوله‌ها یا کانال‌های خروجی از فیلتر روغن به سمت بلوک سیلندر را دنبال کنید.

<p align=“center”>

<img src=“https://i.imgur.com/u5t7fL5.png” alt=“محل احتمالی سنسور فشار روغن در موتور کوماتسو” width=“600”>

<br>

<em>تصویر ۱: نمونه‌ای از محل قرارگیری سنسور فشار روغن (Oil Pressure Sensor) روی بلوک موتور، نزدیک به فیلتر روغن.</em>

</p>

نحوه عملکرد و انواع:

دو نوع اصلی از این سنسور وجود دارد:

• نوع فشنگی یا سوئیچی (Pressure Switch):

• عملکرد: این یک سنسور ساده On/Off است. تا زمانی که فشار روغن از یک حد حداقلی (مثلاً $0.5\text{ bar}$ یا $7\text{ psi}$) بالاتر باشد، سوئیچ در حالت “باز” یا “بسته” (بسته به طراحی) باقی می‌ماند و به ECU یا مانیتور اعلام می‌کند که وضعیت نرمال است. به محض اینکه فشار روغن از این حد پایین‌تر بیاید، وضعیت سوئیچ تغییر کرده و بلافاصله چراغ هشدار فشار روغن روی مانیتور روشن شده و آژیر به صدا در می‌آید.

• تشخیص: معمولاً یک یا دو پایه (پین) الکتریکی دارد.سنسور روغن موتور لودر کوماتسو WA470

• نوع آنالوگ یا متغیر (Pressure Sensor/Transducer):

• عملکرد: این نوع سنسور پیشرفته‌تر است. به جای یک سیگنال ساده On/Off، یک سیگنال ولتاژ متغیر (معمولاً بین 0.5 تا 4.5 ولت) به ECU موتور ارسال می‌کند که متناسب با میزان دقیق فشار روغن است. این کار به ECU اجازه می‌دهد تا فشار روغن را به صورت یک عدد روی مانیتور نمایش دهد (مثلاً به واحد bar یا psi) و تحلیل دقیق‌تری از وضعیت موتور داشته باشد.

• تشخیص: معمولاً سه پایه الکتریکی دارد (تغذیه، زمین، و سیگنال خروجی).

علائم خرابی سنسور فشار روغن:

• روشن شدن چراغ هشدار فشار روغن با وجود نرمال بودن سطح و فشار روغن: این شایع‌ترین علامت است. سنسور به اشتباه سیگنال “فشار پایین” ارسال می‌کند.
• نمایش عدد اشتباه یا ثابت روی مانیتور: اگر سنسور از نوع آنالوگ باشد، ممکن است فشار را به صورت دائمی صفر یا یک عدد ثابت غیرمنطقی نشان دهد.
• عدم هشدار در زمان افت فشار واقعی: این خطرناک‌ترین حالت است! اگر فشار روغن واقعاً افت کند (به دلیل خرابی اویل پمپ، کمبود روغن و…) و سنسور خراب سیگنال ندهد، موتور در عرض چند دقیقه دچار آسیب‌های جدی و یاتاقان زدن می‌شود.
• نشت روغن: ممکن است از محل رزوه یا بدنه خود سنسور، روغن نشت کند.

۲. سنسور سطح روغن موتور (Engine Oil Level Sensor)

وظیفه این سنسور، کنترل میزان روغن موجود در کارتل موتور است و ارتباطی با فشار روغن ندارد.

محل قرارگیری:

این سنسور همیشه روی کارتل روغن (Oil Pan) نصب می‌شود. معمولاً در دیواره جانبی کارتل قرار دارد.

<p align=“center”>

<img src=“https://i.imgur.com/4WlYjG2.png” alt=“محل سنسور سطح روغن روی کارتل” width=“550”>

<br>

<em>تصویر ۲: محل معمول سنسور سطح روغن (Oil Level Sensor) که روی دیواره جانبی کارتل موتور نصب می‌شود.</em>

</p>

نحوه عملکرد:

این سنسور نیز معمولاً از نوع سوئیچی و بر اساس یک شناور (Float) عمل می‌کند.

• وقتی سطح روغن در کارتل کافی است، شناور داخلی سنسور بالا قرار گرفته و مدار الکتریکی را در یک وضعیت (مثلاً باز) نگه می‌دارد.
• اگر سطح روغن از حد مجاز پایین‌تر برود، شناور پایین آمده و وضعیت کنتاکت الکتریکی تغییر می‌کند. این تغییر به ECU یا مانیتور ارسال شده و باعث روشن شدن چراغ هشدار “سطح پایین روغن موتور” (Low Engine Oil Level) می‌شود. این هشدار معمولاً با یک آیکون متفاوت از هشدار فشار روغن (مثلاً شکل یک ظرف روغن با یک قطره) نمایش داده می‌شود.سنسور روغن موتور لودر کوماتسو WA470

علائم خرابی سنسور سطح روغن:

• روشن شدن چراغ هشدار سطح روغن با وجود پر بودن کارتل: سنسور گیر کرده یا خراب شده و سیگنال اشتباه ارسال می‌کند.
• عدم هشدار در زمان کم شدن روغن: اگر روغن کم شود ولی سنسور خراب هشدار ندهد، این ریسک وجود دارد که اپراتور متوجه کمبود روغن نشده و در نهایت موتور با افت فشار روغن مواجه شود.

نکات مهم در عیب‌یابی و تعویض:

1. تشخیص دقیق: قبل از تعویض سنسور، حتماً عیب را به درستی تشخیص دهید.

• برای سنسور فشار: اگر چراغ فشار روغن روشن شد، بلافاصله موتور را خاموش کنید. ابتدا سطح روغن را با گیج دستی چک کنید. اگر سطح روغن نرمال بود، بهترین کار این است که یک گیج فشار مکانیکی (گیج روغنی) را به جای سنسور ببندید و فشار واقعی روغن را هنگام کار موتور اندازه بگیرید. اگر فشار مکانیکی نرمال بود، ایراد قطعاً از سنسور یا سیم‌کشی آن است.
• برای سنسور سطح: اگر چراغ سطح روغن روشن شد، سطح روغن را با گیج دستی چک کنید. اگر سطح نرمال بود، ایراد از سنسور یا سیم‌کشی است.

2. بررسی سیم‌کشی: گاهی اوقات مشکل از خود سنسور نیست، بلکه از سوکت، کانکتور یا سیم‌کشی بین سنسور و ECU است (قطعی، اتصالی، سولفاته شدن). همیشه قبل از تعویض سنسور، این موارد را به دقت بررسی کنید.

3. خرید قطعه معتبر:

• اصلی کوماتسو (Genuine Komatsu): بهترین کیفیت و بالاترین اطمینان را دارد.
• OEM و افترمارکت‌های معتبر: برندهای ژاپنی یا اروپایی معتبر نیز سنسورهای با کیفیتی تولید می‌کنند که جایگزین‌های خوبی هستند.
• از آنجایی که این سنسورها نقش حفاظتی حیاتی برای موتور چند صد میلیونی دستگاه دارند، هرگز از سنسورهای ارزان و بی‌کیفیت استفاده نکنید. هزینه یک سنسور خوب در مقابل هزینه تعمیر موتور ناچیز است.

4. نصب صحیح: هنگام نصب سنسور جدید، از یک واشر آب‌بندی نو (در صورت وجود) استفاده کنید و آن را با گشتاور مناسب سفت کنید تا از نشت روغن جلوگیری شود.سنسور روغن موتور لودر کوماتسو WA470

جمع‌بندی:

تشخیص صحیح بین سنسور فشار و سنسور سطح روغن اولین قدم است. سپس با استفاده از ابزار مناسب (مانند گیج فشار مکانیکی) عیب را قطعی کرده و در نهایت با خرید یک سنسور باکیفیت و نصب صحیح، ایمنی و سلامت موتور لودر WA470 خود را تضمین کنید.