یکی از مدل‌های بسیار محبوب و بادوام کوماتسو، یعنی PC200-6، و سنسورهای مرتبط با آب در آن می‌رویم.

در بیل مکانیکی کوماتسو PC200-6، عبارت “سنسور آب” می‌تواند به دو سنسور کاملاً مجزا اشاره داشته باشد که هر دو برای سلامت دستگاه حیاتی هستند:

1. سنسور دمای آب موتور (Engine Coolant Temperature Sensor)
2. سنسور جداکننده آب از گازوئیل (Water Separator Sensor)

هر دو این سنسورها در مدل PC200-6 وجود دارند و اطلاعات مهمی را به کنترلر و اپراتور می‌دهند. بیایید هر کدام را به تفصیل بررسی کنیم.

1. سنسور دمای آب موتور (Engine Coolant Temperature Sensor)

این سنسور، حیاتی‌ترین سنسور برای حفاظت موتور در برابر جوش آوردن و آسیب‌های ناشی از گرمای بیش از حد است.

• نام‌های دیگر: فشنگی آب، سنسور حرارت آب، ترمیستور آب.
• محل قرارگیری: این سنسور همیشه روی بدنه موتور و در مسیر جریان مایع خنک‌کننده (آب رادیاتور) نصب می‌شود. معمولاً در قسمت بالای موتور، نزدیک به ترموستات (Thermostat Housing) یا روی سرسیلندر قرار دارد تا بتواند دمای دقیق آبی که از موتور خارج می‌شود را اندازه‌گیری کند.
• نوع و نحوه کارکرد: این سنسور یک ترمیستور (Thermistor) از نوع NTC (Negative Temperature Coefficient) است.
• NTC به این معناست: با افزایش دمای آب، مقاومت الکتریکی داخلی سنسور کاهش می‌یابد.
• کنترلر موتور یک ولتاژ مرجع ثابت (معمولاً $5$ ولت) به سنسور ارسال می‌کند. با تغییر مقاومت سنسور بر اثر تغییر دما، ولتاژ برگشتی به کنترلر نیز تغییر می‌کند. کنترلر این تغییر ولتاژ را تفسیر کرده و به دمای دقیق (بر حسب درجه سانتی‌گراد یا فارنهایت) تبدیل می‌کند.
• اهمیت و کاربرد اطلاعات این سنسور:

1. حفاظت از موتور در برابر جوش آوردن: این وظیفه اصلی آن است. اگر دما از حد مجاز (مثلاً $105$ درجه سانتی‌گراد) فراتر رود، کنترلر اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• روشن کردن چراغ هشدار دمای آب روی مانیتور کابین.
• فعال کردن آژیر (Buzzer) هشدار.
• در برخی موارد، کاهش خودکار قدرت موتور (Engine Derating) برای جلوگیری از آسیب بیشتر.

2. تنظیم عملکرد موتور: در مدل‌های جدیدتر، کنترلر از این اطلاعات برای تنظیم پاشش سوخت در حالت سرد (مانند ساسات الکترونیکی) و بهینه‌سازی عملکرد کلی موتور استفاده می‌کند. در مدل PC200-6، نقش حفاظتی آن پررنگ‌تر است.
3. نمایش دما روی مانیتور: عقربه یا نشانگر دمای آب که اپراتور روی مانیتور می‌بیند، اطلاعات خود را از این سنسور دریافت می‌کند.

علائم خرابی سنسور دمای آب:

• بالا رفتن یا پایین ماندن غیرعادی آمپر آب: اگر سنسور اتصال کوتاه شود، ممکن است آمپر تا انتها بالا برود. اگر مدار آن قطع شود، آمپر ممکن است تکان نخورد.
• روشن شدن چراغ و آژیر هشدار دما بلافاصله پس از روشن کردن موتور سرد: این نشان‌دهنده خرابی سنسور یا مشکل در سیم‌کشی آن است.
• جوش آوردن موتور بدون اعلام هشدار: این خطرناک‌ترین حالت است و یعنی سنسور در گزارش دمای بالا ناتوان بوده است.
• نمایش کد خطا: در سیستم‌های عیب‌یابی مانیتور PC200-6، خرابی این سنسور معمولاً با یک کد خطای مشخص نمایش داده می‌شود (مثلاً کد 04).

2. سنسور جداکننده آب از گازوئیل (Water Separator Sensor)

این سنسور یک نقش حفاظتی مهم برای سیستم سوخت‌رسانی (پمپ انژکتور و سوزن‌ها) ایفا می‌کند.

• محل قرارگیری: این سنسور در زیر فیلتر آبگیر گازوئیل (Fuel-Water Separator) نصب می‌شود. این فیلتر اولین فیلتری است که گازوئیل پس از خروج از باک از آن عبور می‌کند.
• نوع و نحوه کارکرد: این سنسور بسیار ساده است. اساس کار آن بر پایه این واقعیت است که آب رسانای جریان الکتریسیته است، اما گازوئیل نارسانا است.
• سنسور دارای دو الکترود یا پروب فلزی است که با فاصله کمی از هم در پایین‌ترین نقطه فیلتر قرار دارند.
• در حالت عادی: فقط گازوئیل با این پروب‌ها در تماس است. چون گازوئیل نارسانا است، هیچ جریان الکتریکی بین دو پروب برقرار نمی‌شود.
• وقتی آب در فیلتر جمع می‌شود: از آنجایی که آب سنگین‌تر از گازوئیل است، در کف فیلتر جمع می‌شود. به محض اینکه سطح آب به اندازه‌ای برسد که هر دو پروب را بپوشاند، یک مدار الکتریکی ضعیف بین آن‌ها برقرار می‌شود.
• کنترلر این جریان ضعیف را تشخیص داده و بلافاصله چراغ هشدار وجود آب در گازوئیل را روی مانیتور روشن می‌کند.
• اهمیت و کاربرد:
• آب یکی از بزرگترین دشمنان سیستم سوخت‌رسانی دیزل است. وجود آب باعث زنگ‌زدگی، خوردگی و آسیب شدید به قطعات دقیق و گران‌قیمت پمپ انژکتور و سوزن‌های انژکتور می‌شود.
• این سنسور به اپراتور هشدار می‌دهد که فیلتر آبگیر پر از آب شده و باید فوراً آن را تخلیه کند (معمولاً با باز کردن یک پیچ یا شیر در زیر فیلتر).

علائم خرابی سنسور آبگیر:

• روشن ماندن دائمی چراغ هشدار آبگیر: حتی پس از تخلیه کامل آب از فیلتر، اگر چراغ خاموش نشود، ممکن است سنسور به دلیل رسوبات یا کثیفی اتصال کوتاه کرده باشد یا خود سنسور خراب شده باشد.
• روشن نشدن چراغ هشدار با وجود آب زیاد در فیلتر: این حالت نشان‌دهنده خرابی سنسور یا قطعی در سیم‌کشی آن است و می‌تواند منجر به آسیب به سیستم سوخت شود.

نکات نگهداری و عیب‌یابی:

• سنسور دمای آب: معمولاً قطعه‌ای مصرفی نیست و به ندرت خراب می‌شود، اما در صورت خرابی باید تعویض شود. تست آن با اندازه‌گیری مقاومت در دماهای مختلف (با قرار دادن در آب گرم و استفاده از دماسنج و مولتی‌متر) امکان‌پذیر است.
• سنسور آبگیر:
• تخلیه منظم: مهم‌ترین کار، تخلیه روزانه یا هفتگی آب جمع‌شده در فیلتر آبگیر است. این کار را از طریق پیچ تخلیه زیر فیلتر انجام دهید تا چراغ هشدار هرگز روشن نشود.
• تمیز کردن: هنگام تعویض فیلتر آبگیر، سنسور را باز کرده و پروب‌های آن را با یک پارچه تمیز به دقت پاک کنید تا هرگونه رسوب یا آلودگی از روی آن پاک شود.

نتیجه‌گیری:

در بیل مکانیکی PC200-6، هر دو “سنسور آب” نقش‌های حیاتی اما متفاوتی دارند. سنسور دمای آب از موتور محافظت می‌کند، در حالی که سنسور آبگیر گازوئیل از سیستم سوخت‌رسانی محافظت می‌کند. شناخت عملکرد و توجه به هشدارهای هر دو سنسور برای افزایش طول عمر و کاهش هزینه‌های تعمیراتی دستگاه ضروری است.