یاتاقان ثابت (Main Bearing) موتور لیفتراک کوماتسو FD30 است. یاتاقان‌های ثابت، پوسته‌های دو تکه‌ای هستند که در بلوک سیلندر و کپه‌های پایینی قرار می‌گیرند و میل‌لنگ (Crankshaft) را در جای خود نگه داشته و به آن اجازه چرخش روان با حداقل اصطکاک را می‌دهند.

خرابی این یاتاقان‌ها یکی از جدی‌ترین مشکلات موتور است که به “یاتاقان زدن” معروف است و نیاز به تعمیر اساسی کامل موتور دارد.

اهمیت سایز یاتاقان: استاندارد یا اورسایز (Standard or Undersize)

این نکته حیاتی‌ترین بخش در خرید یاتاقان است. یاتاقان‌ها در سایزهای مختلفی عرضه می‌شوند:

1. استاندارد (STD): برای میل‌لنگی که نو است یا ساییده نشده و نیازی به تراشکاری ندارد.
2. تعمیر اول (0.25mm یا 0.010″): اگر میل‌لنگ ساییدگی جزئی داشته باشد، تراشکار آن را به اندازه 0.25 میلی‌متر (ده هزارم اینچ) می‌تراشد. در این حالت باید از یاتاقان “تعمیر اول” یا “0.25” استفاده کنید.
3. تعمیر دوم (0.50mm یا 0.020″): برای ساییدگی بیشتر، میل‌لنگ به اندازه 0.50 میلی‌متر (بیست هزارم اینچ) تراشیده می‌شود و نیاز به یاتاقان “تعمیر دوم” یا “0.50” دارد.
4. تعمیر سوم (0.75mm یا 0.030″): این سایز کمتر رایج است اما برای برخی موتورها وجود دارد.
5. تعمیر چهارم (1.00mm یا 0.040″): آخرین سایز تعمیر برای میل‌لنگ.

هشدار: قبل از خرید یاتاقان، حتماً باید موتور باز شده و میل‌لنگ توسط تراشکار اندازه‌گیری شود تا سایز دقیق مورد نیاز مشخص گردد. خرید یاتاقان اشتباه به معنی هدر رفتن هزینه و آسیب قطعی به موتور است.

1. شناسایی مدل موتور (همچنان مرحله اول)

مثل همیشه، پارت نامبر و مشخصات یاتاقان به مدل موتور بستگی دارد. مدل دقیق را از روی پلاک موتور پیدا کنید:

1. موتور کوماتسو 4D95L
2. موتور کوماتسو 4D94E
3. موتور ایسوزو C240 (Isuzu C240)

2. پارت نامبر و مشخصات یاتاقان ثابت بر اساس مدل موتور

در زیر، پارت نامبرهای مربوط به یک دست کامل یاتاقان ثابت سایز استاندارد (STD) ارائه شده است. برای سایزهای تعمیر (اورسایز)، معمولاً دو رقم آخر پارت نامبر تغییر می‌کند، اما بهترین راه، درخواست از فروشنده بر اساس سایز (مثلاً “یاتاقان ثابت 0.25 برای موتور 4D95L”) است.

الف) برای موتور کوماتسو 4D95L:

• نام قطعه: BEARING SET, CRANKSHAFT (Main Bearing Kit)
• پارت نامبر برای یک دست کامل (سایز STD): $$6204-29-8100$$
• محتویات کیت: این موتور 5 کپه یاتاقان ثابت دارد. کیت شامل 10 نیم‌پوسته (بوش) یاتاقان برای تشکیل این 5 یاتاقان کامل است. یکی از این یاتاقان‌ها، یاتاقان بغل‌دار یا کف‌گرد (Thrust Bearing) است که لقی محوری (جلو و عقب رفتن) میل‌لنگ را کنترل می‌کند. معمولاً یاتاقان وسطی این وظیفه را بر عهده دارد.

ب) برای موتور کوماتسو 4D94E:

• نام قطعه: BEARING SET, CRANKSHAFT
• پارت نامبر برای یک دست کامل (سایز STD): $$6144-29-8100$$
• محتویات کیت: این موتور نیز دارای 5 یاتاقان ثابت است و کیت شامل 10 نیم‌پوسته به همراه یاتاقان بغل‌دار (کف‌گرد) یکپارچه است.
• نکته مهم: حتماً مطمئن شوید که کیت کامل را تهیه می‌کنید. گاهی فروشندگان قطعات را جداگانه عرضه می‌کنند.

ج) برای موتور ایسوزو C240:

• نام قطعه: BEARING KIT; MAIN
• پارت نامبر برای یک دست کامل (سایز STD):
• پارت نامبر رایج و جدیدتر: $$5-87812-701-0$$
• پارت نامبر قدیمی‌تر (ممکن است هنوز در بازار یافت شود): $$5-11519-003-0$$
• محتویات کیت: این موتور نیز 5 یاتاقان ثابت دارد. کیت شامل 10 نیم‌پوسته است.
• یاتاقان بغل‌دار (کف‌گرد): در موتور C240، بغل‌یاتاقانی یا واشر تنظیم لقی محوری (Thrust Washer) معمولاً به صورت دو قطعه جداگانه هلالی شکل است و همراه با کیت اصلی یاتاقان ثابت عرضه نمی‌شود. باید آن را جداگانه تهیه کنید.
• پارت نامبر بغل یاتاقانی (STD): $$5-11590-001-0$$ (یک دست شامل 2 عدد واشر هلالی)

3. نکات فنی بسیار مهم

1. مشورت با تراشکار: اولین قدم پس از باز کردن موتور، تحویل بلوک سیلندر و میل‌لنگ به تراشکار است. او سایز دقیق مورد نیاز را به شما اعلام خواهد کرد.
2. تمیزی مطلق: هنگام مونتاژ، تمیزی فوق‌العاده مهم است. کوچکترین ذره آلودگی بین یاتاقان و میل‌لنگ می‌تواند باعث خط افتادن و خرابی سریع شود.
3. روغن‌کاری اولیه: قبل از بستن کپه‌ها، پشت یاتاقان‌ها (سمتی که با بلوک در تماس است) باید کاملاً خشک و تمیز باشد، اما سطح داخلی یاتاقان (سمتی که با میل‌لنگ در تماس است) باید با روغن موتور تمیز یا گریس مخصوص مونتاژ کاملاً آغشته شود.
4. تورک‌متر (Torque Wrench): پیچ‌های کپه‌های یاتاقان باید دقیقاً با نیروی مشخص شده توسط کارخانه سازنده و با استفاده از آچار تورک‌متر سفت شوند. سفت کردن کم یا زیاد باعث خرابی موتور می‌شود.
5. پلاستگیج (Plastigage): مکانیک‌های حرفه‌ای پس از بستن یاتاقان‌ها، با استفاده از ابزاری به نام “پلاستگیج”، لقی یا فاصله روغنی (Oil Clearance) بین یاتاقان و میل‌لنگ را اندازه‌گیری می‌کنند تا از صحیح بودن آن اطمینان حاصل کنند.

خلاصه برای سفارش

1. موتور را باز کرده و میل‌لنگ را به تراشکار بدهید.
2. سایز دقیق (STD, 0.25, 0.50 و…) را از تراشکار بپرسید.
3. مدل دقیق موتور خود را شناسایی کنید. (مثلاً ایسوزو C240)
4. با اطلاعات کامل به فروشنده مراجعه کنید: “یک دست کامل یاتاقان ثابت، سایز 0.50 (تعمیر دوم)، برای موتور ایسوزو C240 می‌خواهم. پارت نامبر سایز استاندارد آن $$5-87812-701-0$$ است. لطفاً بغل‌یاتاقانی سایز متناسب را هم موجود کنید.”
5. برندهای معتبر:

• اصلی (Genuine Komatsu/Isuzu): بهترین کیفیت.
• برندهای ژاپنی: Daido (دایدو)، Taiho (تاهو)، و NDC بهترین و معتبرترین سازندگان یاتاقان در جهان هستند و کیفیتشان با قطعه اصلی برابری می‌کند.