کولر روغن موتور دویتس 2012 (لودر ولوو L90E/F) چهار سیلندر

بسیار دقیق و عالی! شما به سراغ یک موتور بسیار مدرن‌تر و متفاوت از سری 912 رفته‌اید. موتور **دویتس TCD 2012** که در لودرهای ولوو مانند **L90E** و **L90F** استفاده شده، یک موتور پیشرفته، آب-خنک و مجهز به سیستم‌های کنترلی الکترونیکی است. در نتیجه، کولر روغن آن نیز ساختار و عملکرد متفاوتی نسبت به مدل‌های هوا-خنک قدیمی دارد.

بیایید به صورت کاملاً فنی و جامع، کولر روغن موتور **Deutz TCD 2012 L04 2V** (مدل چهار سیلندر) که روی لودر ولوو L90 نصب می‌شود را بررسی کنیم.

—کولر روغن موتور دویتس 2012 (لودر ولوو L90E/F) چهار سیلندر

### **تحلیل جامع کولر روغن موتور دویتس 2012 (لودر ولوو L90E/F)**

در موتورهای آب-خنک مدرن مانند TCD 2012، کولر روغن دیگر با هوا خنک نمی‌شود، بلکه از مایع خنک‌کننده (آب و ضد یخ) خود موتور برای کاهش دمای روغن استفاده می‌کند. به این نوع کولر، **مبدل حرارتی روغن-به-آب (Oil-to-Water Heat Exchanger)** یا در اصطلاح فنی **Oil Cooler Module** گفته می‌شود.

#### **۱. تفاوت‌های کلیدی با سیستم هوا-خنک (مثل دویتس 912)**

* **عامل خنک‌کننده:** در سری 912، هوا عامل خنک‌کننده است. در سری 2012، **مایع خنک‌کننده موتور (Coolant)** این وظیفه را بر عهده دارد.
* **ساختار:** به جای یک رادیاتور کتابی بزرگ در معرض هوا، یک **ماژول فشرده و یکپارچه** است که مستقیماً به بلوک سیلندر متصل می‌شود.
* **راندمان:** سیستم آب-به-روغن بسیار کارآمدتر و پایدارتر است. دمای روغن را در محدوده بسیار دقیق‌تری کنترل می‌کند و کمتر تحت تأثیر دمای محیط قرار می‌گیرد.
* **یکپارچگی:** این ماژول معمولاً **فیلتر روغن** و گاهی **شیرهای کنترلی** را نیز در خود جای داده است.

#### **۲. مشخصات و ساختار کولر روغن دویتس 2012**

این قطعه که به آن **”پایه فیلتر و کولر روغن”** نیز می‌گویند، یک ماژول چندکاره است.

* **نوع:** مبدل حرارتی از نوع **صفحه‌ای (Plate Heat Exchanger)**. این ساختار شامل تعداد زیادی صفحات نازک فلزی (معمولاً استنلس استیل یا آلومینیوم) است که روی هم قرار گرفته‌اند.
* **نحوه عملکرد:**
1. روغن داغ موتور از یک سری کانال‌های مجزا در بین صفحات عبور می‌کند.
2. همزمان، مایع خنک‌کننده موتور (که از رادیاتور اصلی می‌آید) از کانال‌های مجاور عبور می‌کند.
3. این دو سیال هرگز با هم مخلوط نمی‌شوند، اما صفحات نازک فلزی بین آن‌ها، حرارت را به طور بسیار مؤثری از روغن داغ به مایع خنک‌کننده منتقل می‌کنند.
4. مایع خنک‌کننده که حالا گرم شده، برای خنک شدن به رادیاتور اصلی ماشین (لودر) بازمی‌گردد.
5. روغن که حالا خنک شده، به مسیر روانکاری موتور برمی‌گردد.کولر روغن موتور دویتس 2012 (لودر ولوو L90E/F) چهار سیلندر

* **اجزای ماژول:** این قطعه معمولاً شامل موارد زیر است:
1. **بدنه اصلی (Housing):** یک قطعه ریخته‌گری شده از آلومینیوم که کل اجزا را در خود جای داده و به بلوک موتور متصل می‌شود.
2. **هسته کولر روغن (Cooler Core):** بخش اصلی که همان مبدل حرارتی صفحه‌ای است. این قسمت در داخل بدنه قرار می‌گیرد.
3. **پایه فیلتر روغن (Filter Head):** محل نصب فیلتر روغن پیچی (Spin-on) روی همین ماژول است.
4. **شیر بای‌پَس (Bypass Valve):** ممکن است یک شیر بای‌پس برای فیلتر روغن (در صورت گرفتگی فیلتر) و یا یک شیر ترموستاتیک برای خود کولر در این مجموعه تعبیه شده باشد.
5. **واشرها و اورینگ‌ها (Gaskets & O-rings):** برای آب‌بندی کامل بین ماژول و بلوک موتور و همچنین آب‌بندی هسته کولر در داخل بدنه، از واشرهای مخصوص استفاده می‌شود.

#### **۳. علائم خرابی و مشکلات رایج (بسیار مهم)**

خرابی این نوع کولر می‌تواند مشکلات جدی و پرهزینه‌ای ایجاد کند.

1. **ترکیدگی یا نشتی داخلی (Internal Leakage):**
* **علامت اصلی:** **مخلوط شدن روغن و آب (قاطی کردن آب و روغن).**
* **نشانه‌ها در سیستم خنک‌کننده:**
* مشاهده **روغن شیری رنگ یا ارده‌ای شکل** روی درب رادیاتور یا در منبع انبساط.
* بالا رفتن سطح مایع خنک‌کننده به دلیل ورود روغن.
* ایجاد لایه‌ای از چربی و لجن سیاه رنگ در سیستم خنک‌کننده.
* **نشانه‌ها در سیستم روغن:**
* **شیری یا قهوه‌ای روشن شدن روغن موتور** روی گیج روغن.
* بالا رفتن سطح روغن موتور روی گیج.
* روشن شدن چراغ اخطار فشار روغن (به دلیل افت کیفیت روانکاری).
* **علت:** به دلیل فرسودگی، خوردگی یا شوک‌های حرارتی، صفحات نازک داخل هسته کولر سوراخ شده و چون فشار روغن معمولاً از فشار آب بیشتر است ($P_{oil} > P_{water}$)، روغن به داخل سیستم خنک‌کننده نفوذ می‌کند.
* **راه حل:** **تعویض فوری هسته کولر روغن (Oil Cooler Core)** و شستشوی کامل و اصولی هر دو سیستم (روغن و آب).

2. **نشتی خارجی (External Leakage):**
* **علامت:** مشاهده نشتی روغن یا مایع خنک‌کننده از محل اتصال ماژول به بلوک موتور.
* **علت:** معمولاً به دلیل فرسودگی و خشک شدن **واشر آب‌بندی (Gasket)** بین ماژول و بلوک سیلندر است.
* **راه حل:** باز کردن کامل ماژول، تمیز کردن سطوح و تعویض واشر با قطعه اصلی و باکیفیت.

3. **گرفتگی و کاهش بازدهی:**
* **علت:** استفاده از ضدیخ نامرغوب یا آب با املاح زیاد می‌تواند باعث ایجاد رسوب در کانال‌های آب کولر شود. همچنین لجن روغن می‌تواند کانال‌های روغن را مسدود کند.
* **علامت:** دمای روغن بالاتر از حد نرمال باقی می‌ماند، حتی اگر سیستم خنک‌کننده اصلی (رادیاتور و فن) سالم باشد. این مشکل کمتر شایع است اما ممکن است رخ دهد.کولر روغن موتور دویتس 2012 (لودر ولوو L90E/F) چهار سیلندر

#### **۴. فرآیند تعمیر و تعویض**

1. **تخلیه سیالات:** ابتدا مایع خنک‌کننده و روغن موتور باید به طور کامل تخلیه شوند.
2. **باز کردن ماژول:** فیلتر روغن باز شده و سپس پیچ‌های اتصال ماژول به بلوک موتور باز می‌شوند.
3. **تشخیص:**
* اگر مشکل نشتی خارجی بوده، فقط واشر تعویض می‌شود.
* اگر مشکل قاطی کردن آب و روغن است، ماژول دمونتاژ شده و **هسته کولر** که بخش داخلی آن است، با یک قطعه نو تعویض می‌گردد.
* **بسیار مهم:** هرگز سعی در تعمیر یا جوشکاری هسته کولر نکنید. این کار تقریباً غیرممکن و بسیار پرخطر است.
4. **شستشوی سیستم‌ها:**
* **شستشوی سیستم خنک‌کننده:** این مرحله بسیار حیاتی است. باید با مواد مخصوص شستشوی رادیاتور (Flush)، کل سیستم شامل رادیاتور اصلی، شلنگ‌ها و کانال‌های آب موتور چندین بار شسته شود تا تمام آلودگی‌های روغنی پاک شود. باقی ماندن روغن باعث خوردگی شلنگ‌ها و کاهش بازدهی سیستم می‌شود.
* **شستشوی سیستم روغن:** پس از نصب کولر جدید، موتور با روغن ارزان قیمت (روغن شستشو) پر شده، برای مدت کوتاهی کار می‌کند و سپس تخلیه می‌شود تا باقی‌مانده آب و ضدیخ از سیستم خارج شود. این کار ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد. سپس روغن و فیلتر اصلی و نو جایگزین می‌شود.
5. **مونتاژ و راه‌اندازی:** ماژول با واشر نو و با گشتاور مناسب پیچ‌ها (Torque) بسته شده، سیستم با مایع خنک‌کننده و روغن جدید پر شده و هواگیری می‌شود.کولر روغن موتور دویتس 2012 (لودر ولوو L90E/F) چهار سیلندر

**نتیجه‌گیری برای مالک یا تعمیرکار لودر L90:**
مشاهده هرگونه علامت **مخلوط شدن آب و روغن** در این دستگاه، به احتمال بسیار زیاد به **کولر روغن** مربوط می‌شود و نه به واشر سرسیلندر (که البته آن هم باید بررسی شود). این مشکل باید به سرعت برطرف شود، زیرا کار کردن موتور در این حالت باعث آسیب شدید به یاتاقان‌ها، میل‌لنگ و سایر اجزای حساس موتور خواهد شد. هنگام خرید، حتماً قطعه **اصلی ولوو (Volvo Penta)** یا برندهای معتبر OEM مانند **MAHLE** یا **BEHR** را تهیه کنید تا از کیفیت و دوام آن اطمینان حاصل شود.