کی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین اجزای موتورهای مدرن دویتس سری 2012 یعنی ماژول خنک‌کننده و فیلتراسیون روغن است. این قطعه که در زبان عامیانه به آن “پایه فیلتر” یا “پوسته کولر روغن” گفته می‌شود، در واقع یک مجموعه یکپارچه و چندمنظوره است که نقشی حیاتی در سلامت و عملکرد موتور ایفا می‌کند.

بیایید به صورت کاملاً تخصصی و جامع این قطعه را تحلیل کنیم.پایه فیلتر (پوسته کولر) موتور دویتس 2012

تحلیل جامع پایه فیلتر (ماژول کولر روغن) موتور دویتس BF4M/BF6M 2012

موتورهای سری 2012 دویتس (مانند BF4M 2012 C و BF6M 2012 C) که در ماشین‌آلات مختلفی از جمله ژنراتورها، پمپ‌ها، ماشین‌آلات راه‌سازی و کشاورزی به کار می‌روند، از یک طراحی بسیار فشرده و کارآمد بهره می‌برند. پایه فیلتر در این موتورها صرفاً یک نگهدارنده ساده نیست، بلکه یک هاب مرکزی برای مدیریت سیستم روانکاری و خنک‌کاری روغن است.

۱. اجزاء و وظایف اصلی ماژول

این قطعه که معمولاً از آلیاژ آلومینیوم ریخته‌گری شده ساخته می‌شود، چندین جزء کلیدی را در خود جای داده است:

1. پوسته اصلی (Main Housing): این بدنه اصلی است که تمام اجزا روی آن نصب می‌شوند و کانال‌های پیچیده‌ای برای عبور روغن و آب (مایع خنک‌کننده) در داخل آن ماشین‌کاری شده است.
2. کولر روغن یا اویل کولر (Oil Cooler):

• نوع: از نوع صفحه‌ای (Plate-Type) است. این کولر از چندین صفحه فلزی نازک تشکیل شده که به صورت لایه‌ای روی هم قرار گرفته‌اند و مسیرهای جداگانه‌ای برای عبور روغن داغ و مایع خنک‌کننده موتور (آب و ضدیخ) ایجاد می‌کنند.
• وظیفه: حرارت را از روغن موتور گرفته و به مایع خنک‌کننده منتقل می‌کند. این کار برای حفظ ویسکوزیته (گرانروی) مناسب روغن و جلوگیری از اکسیداسیون و خرابی آن در دماهای بالا ضروری است.

3. پایه فیلتر روغن (Oil Filter Head):

• فیلتر اصلی: محل نصب فیلتر اصلی روغن موتور (معمولاً به صورت پیچی).
• فیلتر بای‌پس (Bypass Filter): در بسیاری از مدل‌های دویتس، یک فیلتر ثانویه کوچکتر نیز وجود دارد که به آن فیلتر بای‌پس یا گریز از مرکز می‌گویند. این فیلتر بخشی از جریان روغن را با دقت بسیار بالاتری تصفیه می‌کند تا ذرات دوده و آلودگی‌های بسیار ریز را حذف کند.

4. سوپاپ‌های کنترلی (Control Valves):

• سوپاپ اطمینان فشار روغن (Oil Pressure Relief Valve): فشار کلی سیستم روغن را تنظیم می‌کند. اگر فشار بیش از حد بالا رود (مثلاً در هنگام استارت سرد که روغن غلیظ است)، این سوپاپ باز شده و روغن اضافی را به کارتل برمی‌گرداند تا از آسیب به فیلترها و آب‌بندها جلوگیری کند.
• سوپاپ بای‌پس کولر روغن (Oil Cooler Bypass Valve): یک سوپاپ حرارتی (ترموستاتیک) است. وقتی موتور سرد است، روغن نیازی به خنک شدن ندارد. این سوپاپ باز است و اجازه می‌دهد روغن بدون عبور از صفحات کولر، مستقیماً به مسیر خود ادامه دهد. با گرم شدن روغن، سوپاپ بسته شده و روغن را مجبور به عبور از داخل کولر می‌کند.
• سوپاپ بای‌پس فیلتر روغن (Filter Bypass Valve): اگر فیلتر روغن به دلیل کثیفی زیاد مسدود شود، این سوپاپ باز می‌شود تا مسیر روغن‌رسانی به موتور قطع نشود. هرچند روغنی که عبور می‌کند کثیف است، اما این مکانیزم از بی-روغن ماندن موتور (Oil Starvation) که فاجعه‌بار است، جلوگیری می‌کند.پایه فیلتر (پوسته کولر) موتور دویتس 2012

۲. شماره فنی (Part Number)

شماره فنی این قطعه بسته به مدل دقیق موتور (4 سیلندر یا 6 سیلندر) و سری ساخت آن می‌تواند متفاوت باشد. پیدا کردن شماره فنی صحیح بسیار مهم است.

• روش یافتن شماره فنی: بهترین راه، خواندن شماره فنی حک شده روی خود قطعه قدیمی است. اگر خوانا نیست، باید با استفاده از شماره سریال موتور (Engine Serial Number) به کاتالوگ قطعات دویتس مراجعه کرد.
• نمونه شماره فنی: برای موتور BF6M 2012 C، شماره فنی مجموعه کامل ممکن است چیزی شبیه به $04254427$ یا $04290341$ باشد. (این شماره‌ها فقط به عنوان مثال هستند و باید حتماً با شماره سریال موتور شما چک شوند).
• خرید قطعات داخلی: امکان خرید اجزای داخلی مانند خود کولر روغن (مغزی)، واشرها و سوپاپ‌ها به صورت جداگانه نیز وجود دارد که برای تعمیرات به‌صرفه‌تر است. کیت واشر و اورینگ کامل برای آب‌بندی این مجموعه با شماره فنی مشخص عرضه می‌شود (مثلاً $02931764$).

۳. مشکلات رایج و علائم خرابی

1. نشت روغن به آب (مخلوط شدن آب و روغن):

• علت: شایع‌ترین مشکل، سوراخ شدن یا ترک خوردن صفحات داخلی اویل کولر است. فشار روغن از فشار آب بیشتر است، بنابراین روغن وارد سیستم خنک‌کننده می‌شود.
• علائم: دیدن چربی یا لکه‌های روغن در رادیاتور یا منبع انبساط، و شیری شدن یا قهوه‌ای شدن رنگ مایع خنک‌کننده.

2. نشت آب به روغن:

• علت: این حالت کمتر شایع است اما ممکن است هنگام خاموش بودن موتور (زمانی که فشار روغن صفر است) یا در صورت وجود نقص جدی در کولر رخ دهد.
• علائم: بالا آمدن سطح روغن روی گیج و شیری شدن رنگ روغن موتور. این حالت بسیار خطرناک است و به سرعت به یاتاقان‌ها و سایر اجزای موتور آسیب می‌زند.

3. نشت خارجی:

• علت: فرسودگی یا نصب نادرست واشرها و اورینگ‌های بین پوسته کولر و بلوک سیلندر.
• علائم: مشاهده روغن‌ریزی یا ضدیخ‌ریزی از محل اتصال پایه فیلتر به بدنه موتور.

4. گرم شدن بیش از حد روغن (Overheating):

• علت: مسدود شدن مسیرهای داخلی کولر روغن (به دلیل رسوبات آب یا لجن روغن) یا خرابی سوپاپ بای‌پس کولر (گیر کردن در حالت باز).
• علائم: ممکن است چراغ هشدار دمای روغن روشن شود یا در بلندمدت باعث کاهش عمر روغن و فرسودگی سریع موتور شود.

۴. نکات کلیدی هنگام تعویض یا تعمیر

• تمیزکاری: قبل از نصب قطعه نو یا تعمیر شده، سطح بلوک سیلندر و تمام مجاری باید کاملاً تمیز شوند.
• استفاده از کیت واشر نو: همیشه از مجموعه کامل واشر و اورینگ نو استفاده کنید. استفاده مجدد از واشرهای قدیمی تقریباً همیشه منجر به نشتی می‌شود.
• گشتاور صحیح (Torque): پیچ‌های اتصال این ماژول به بلوک موتور باید با گشتاور مشخص شده توسط کارخانه و با ترتیب صحیح (معمولاً ضربدری) سفت شوند تا از تاب برداشتن پوسته و نشت جلوگیری شود.
• تست فشار: قبل از نصب یک اویل کولر نو یا کارکرده، بسیار عاقلانه است که توسط یک کارگاه مجهز تست فشار شود تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل گردد.

در نتیجه، “پایه فیلتر” موتور دویتس 2012 یک قطعه مهندسی پیشرفته و حیاتی است. تشخیص صحیح عیب آن (مثلاً تشخیص بین خرابی واشر سرسیلندر و خرابی اویل کولر) برای جلوگیری از هزینه‌های اضافی بسیار مهم است.پایه فیلتر (پوسته کولر) موتور دویتس 2012