واشر سرسیلندر لودر کاترپیلار 950 (معمولی)

بسیار عالی. لودر **کاترپیلار 950** یکی از نمادهای صنعت ماشین‌آلات سنگین است و مدل‌های “معمولی” یا قدیمی‌تر آن، به دلیل دوام و قابلیت اطمینان بالا، هنوز به طور گسترده‌ای در حال کار هستند. واشر سرسیلندر در این ماشین‌ها، که معمولاً به موتورهای افسانه‌ای سری **3300** کاترپیلار مجهز هستند، یک قطعه کلیدی با مشخصات فنی خاص است.واشر سرسیلندر لودر کاترپیلار 950 (معمولی)

در ادامه، تحلیل جامع و کاملی از واشر سرسیلندر لودر کاترپیلار 950 ارائه می‌شود.

—

### **بخش ۱: شناسایی مدل لودر و موتور مربوطه**

* **نوع دستگاه:** لودر چرخ لاستیکی (Wheel Loader)
* **مدل دستگاه:** کاترپیلار 950 (مدل‌های قدیمی‌تر مانند 950, 950B, 950E)
* **موتورهای متداول:** قلب تپنده این لودرها، یکی از موتورهای زیر از سری 3300 کاترپیلار است:
* **Caterpillar 3306:** این **موتور 6 سیلندر خطی دیزل**، رایج‌ترین و محتمل‌ترین گزینه برای لودر 950 است. این موتور به دلیل دوام فوق‌العاده و گشتاور بالا مشهور است.
* **Caterpillar 3304:** این موتور نسخه **4 سیلندر** از همان خانواده است و در برخی مدل‌های قدیمی‌تر یا کوچک‌تر ممکن است استفاده شده باشد.واشر سرسیلندر لودر کاترپیلار 950 (معمولی)

#### **نکته حیاتی برای شناسایی دقیق واشر:**

برای موتورهای کاترپیلار، دو پارامتر از هر چیزی مهم‌تر است:

1. **شماره سریال موتور (Engine Serial Number – ESN):** این شماره که بر روی پلاک موتور حک شده، تنها راه برای شناسایی **۱۰۰٪ دقیق** قطعات داخلی موتور است. بدون این شماره، خرید واشر صحیح تقریباً غیرممکن و پر از ریسک است.
2. **نوع سیستم احتراق موتور (DI یا PC):** موتورهای سری 3300 در دو نوع اصلی تولید شده‌اند و واشر سرسیلندر آن‌ها با هم **متفاوت** است:
* **تزریق مستقیم (Direct Injection – DI):** در این مدل‌ها، سوخت مستقیماً به بالای پیستون پاشیده می‌شود.
* **پیش‌محفظه احتراق (Pre-combustion Chamber – PC):** در این مدل‌ها، احتراق اولیه در یک محفظه کوچک در سرسیلندر آغاز می‌شود. واشر سرسیلندر این مدل‌ها دارای سوراخ‌های اضافی برای این پیش‌محفظه‌ها است.

*(تصویر بالا یک نمونه واشر برای موتور PC را نشان می‌دهد که دارای سوراخ‌های گرد کوچک برای پیش‌محفظه‌ها بین سوراخ‌های اصلی سیلندر است. واشر DI این سوراخ‌ها را ندارد.)*

—

### **بخش ۲: تحلیل فنی ساختار واشر سرسیلندر کاترپیلار (مفهوم Spacer Plate)**

موتورهای سری 3300 کاترپیلار یک تفاوت ساختاری بسیار مهم با بسیاری از موتورهای دیگر دارند: استفاده از **صفحه میانی (Spacer Plate)**.

* **ساختار آب‌بندی:** در این موتورها، سرسیلندر مستقیماً روی بلوک موتور قرار نمی‌گیرد. بلکه یک **صفحه فولادی ضخیم (Spacer Plate)** بین سرسیلندر و بلوک قرار دارد. در نتیجه، سیستم آب‌بندی شامل **سه قطعه اصلی** است:
1. **واشر سرسیلندر (Cylinder Head Gasket):** بین سرسیلندر و صفحه میانی نصب می‌شود.
2. **صفحه میانی (Spacer Plate):** یک صفحه فلزی دقیق که به توزیع بهتر حرارت و نیرو کمک کرده و سطح مناسبی برای آب‌بندی فراهم می‌کند.
3. **واشر صفحه میانی (Spacer Plate Gasket):** بین صفحه میانی و سطح بالای بلوک موتور نصب می‌شود.

* **جنس و مواد:**
* واشرها معمولاً از نوع **کامپوزیت گرافیت با هسته فلزی** هستند که با **رینگ‌های آتش (Fire Rings)** فولادی در دور سوراخ‌های سیلندر تقویت شده‌اند تا فشار و حرارت احتراق را تحمل کنند.
* همچنین **بوش‌های آب (Water Ferrules)** که حلقه‌های آب‌بندی کوچکی برای مجاری آب هستند، بخش مهمی از کیت واشر محسوب می‌شوند و باید همیشه تعویض گردند.

*(تصویر شماتیک نشان‌دهنده موقعیت واشر سرسیلندر، صفحه میانی و واشر صفحه میانی)*

—

### **بخش ۳: علائم و دلایل خرابی واشر سرسیلندر**

علائم خرابی در این موتورهای قدرتمند مشابه سایر موتورهای دیزلی است اما معمولاً تحت بار سنگین خود را نشان می‌دهند:

* **جوش آوردن موتور تحت بار سنگین.**
* **مشاهده حباب در رادیاتور** هنگامی که موتور روشن است (نشانه قطعی نشت کمپرس به سیستم خنک‌کننده).
* **خروج دود سفید/بخار آب از اگزوز.**
* **وجود آب در روغن (روغن شیری رنگ) یا روغن در آب (لکه‌های چربی روی سطح آب رادیاتور).**
* **افزایش غیرعادی فشار در سیستم خنک‌کننده (باد کردن شلنگ‌های رادیاتور).**
* **کاهش قدرت موتور و عملکرد نامنظم.**

**دلایل اصلی خرابی:**
* **گرم شدن بیش از حد موتور:** به دلیل گرفتگی رادیاتور، خرابی ترموستات، یا کارکرد طولانی تحت بار بیش از حد.
* **خطای مونتاژ:** عدم سفت کردن پیچ‌ها با گشتاور و ترتیب صحیح.
* **عدم بررسی صافی سطح:** نادیده گرفتن تابیدگی سرسیلندر، بلوک یا **صفحه میانی (Spacer Plate)**.
* **عدم کنترل بیرون‌زدگی بوش سیلندر (Liner Protrusion):** در موتورهای بوش‌دار مانند 3306، میزان بیرون‌زدگی لبه بوش‌ها از سطح بلوک باید دقیقاً طبق استاندارد کاترپیلار تنظیم شود. این کار برای ایجاد فشار صحیح بر روی رینگ آتش واشر حیاتی است.

—واشر سرسیلندر لودر کاترپیلار 950 (معمولی)

### **بخش ۴: راهنمای حیاتی و مراحل تعویض**

تعویض واشر سرسیلندر در موتور کاترپیلار یک تعمیر تخصصی و بسیار حساس است:

1. **تهیه قطعات صحیح:** با **شماره سریال موتور**، کیت کامل واشر سرسیلندر را تهیه کنید. این کیت باید شامل **واشر سرسیلندر**، **واشر صفحه میانی**، و تمام **بوش‌ها و اورینگ‌های آب و روغن** باشد.
2. **خرید پیچ‌های سرسیلندر نو:** پیچ‌های کاترپیلار از نوع **کششی (Torque-to-Yield)** هستند. **استفاده مجدد از آنها اکیداً ممنوع است.**
3. **بازرسی دقیق سطوح:**
* **سرسیلندر:** باید از نظر ترک (تست ترک) و تابیدگی (با خط‌کش دقیق) کنترل شود. در صورت نیاز باید کف‌تراشی شود.
* **بلوک موتور:** سطح بالای بلوک باید تمیز و بازرسی شود.
* **صفحه میانی (Spacer Plate):** این قطعه نیز باید از نظر تابیدگی و هرگونه خوردگی کنترل شود.
* **بیرون‌زدگی بوش سیلندر (Liner Protrusion):** این اندازه‌گیری باید توسط مکانیک ماهر و با ابزار دقیق انجام شود و در صورت نیاز با شیم‌گذاری زیر بوش‌ها اصلاح گردد.

4. **تمیزکاری مطلق:** تمام سطوح باید کاملاً تمیز، خشک و عاری از هرگونه آلودگی باشند. سوراخ‌های پیچ روی بلوک باید با فشار باد از هرگونه روغن یا آب تخلیه شوند.

5. **سفت کردن پیچ‌ها با گشتاور و ترتیب دقیق:**
* **ترتیب سفت کردن:** همیشه از پیچ‌های میانی شروع کرده و به صورت حلزونی به سمت بیرون ادامه دهید.
* **مراحل گشتاور (این یک مثال عمومی برای 3306 است، مقادیر دقیق باید از دفترچه تعمیراتی مربوط به شماره سریال موتور استخراج شود):**
* **مرحله اول:** تمام پیچ‌ها را با گشتاور کم (مثلاً $100$ نیوتن‌متر) طبق الگو سفت کنید.
* **مرحله دوم:** تمام پیچ‌ها را با گشتاور متوسط (مثلاً $180$ نیوتن‌متر) طبق الگو سفت کنید.
* **مرحله سوم:** تمام پیچ‌ها را با گشتاور نهایی (مثلاً **$250$ نیوتن‌متر**) طبق الگو سفت کنید.
* **توجه:** برخی دستورالعمل‌ها ممکن است شامل یک مرحله “چرخش زاویه‌ای” (مثلاً $90$ درجه دوران بیشتر) پس از رسیدن به گشتاور نهایی باشند. **همیشه به دستورالعمل رسمی کاترپیلار برای موتور خود پایبند باشید.**

### **جدول خلاصه**

| مشخصه | توضیحات |
| :— | :— |
| **نام قطعه** | کیت واشر سرسیلندر (Head Gasket Kit) |
| **دستگاه / موتور** | لودر کاترپیلار 950 / موتور CAT 3306 یا 3304 |
| **نکته کلیدی ساختار** | استفاده از **صفحه میانی (Spacer Plate)** بین سرسیلندر و بلوک |
| **الزام شناسایی** | **شماره سریال موتور (ESN)** برای تشخیص دقیق قطعه (DI یا PC) |
| **اقدامات الزامی قبل از نصب** | کنترل تابیدگی سرسیلندر و صفحه میانی، کنترل بیرون‌زدگی بوش سیلندر |
| **الزامات تعویض** | **استفاده از پیچ‌های سرسیلندر نو** و کیت کامل واشر (شامل بوش‌های آب) |
| **گشتاور نهایی (نمونه)** | حدود **$250 Nm$** (در ۳ مرحله و طبق الگو) – **مقدار دقیق از منوال چک شود** |
| **هشدار جدی** | این یک تعمیر تخصصی است. عدم کنترل بیرون‌زدگی بوش و استفاده از پیچ‌های کهنه منجر به خرابی سریع و پرهزینه خواهد شد. |