سنسور گاز بیل مکانیکی دوسان سولار 230

بسیار عالی. به سراغ یکی از مهم‌ترین و در عین حال پرتکرارترین قطعات در زمینه عیب‌یابی بیل‌های مکانیکی، یعنی **سنسور گاز (Throttle Sensor)** در مدل بسیار محبوب **دوسان سولار 230 (Doosan Solar 230LC-V)** می‌رویم.

این مدل از بیل‌های دوسان به دلیل سادگی نسبی سیستم‌های الکترونیکی و مکانیکی‌اش، بسیار شناخته شده است و سنسور گاز آن نیز یک نمونه کلاسیک از این قطعه محسوب می‌شود.

—

### **تحلیل جامع و دقیق سنسور گاز (دور موتور) در بیل مکانیکی دوسان سولار 230**

در مدل سولار 230، کنترل دور موتور کاملاً الکترونیکی است. اپراتور با چرخاندن یک ولوم (Dial)، فرمان خود را به مغز متفکر دستگاه، یعنی **کنترلر e-EPOS (Electronic Power Optimizing System)**، ارسال می‌کند و این کنترلر به موتور دستور می‌دهد. سنسور گاز دقیقاً رابط بین دست اپراتور و کنترلر است.سنسور گاز بیل مکانیکی دوسان سولار 230

#### **۱. ساختار، نوع و محل نصب**

* **نوع سنسور:** این قطعه یک **پتانسیومتر دورانی (Rotary Potentiometer)** است. این یعنی یک مقاومت متغیر که با چرخش یک شفت مرکزی، مقاومت و در نتیجه ولتاژ خروجی آن تغییر می‌کند. این سنسورها معمولاً طول عمر مشخصی دارند و به مرور زمان به دلیل سایش فیزیکی لغزنده داخلی، دچار فرسودگی می‌شوند.

* **محل نصب:**
1. **سنسور اصلی (ولوم گاز):** این سنسور مستقیماً در **پشت ولوم گاز (Throttle Dial)** که در کنسول سمت راست اپراتور قرار دارد، نصب شده است. وقتی اپراتور ولوم را از شماره ۱ تا ۱۰ می‌چرخاند، در واقع شفت این پتانسیومتر را می‌چرخاند.
2. **استپ موتور (Stepper Motor):** سیگنال از سنسور گاز به کنترلر e-EPOS می‌رود. سپس کنترلر به یک **استپ موتور (موتور پله‌ای)** که روی پمپ انژکتور (پمپ سه گوش) نصب شده، فرمان می‌دهد. این استپ موتور با یک اهرم، میزان سوخت ورودی به پمپ را کنترل می‌کند. بنابراین، سنسور گاز به صورت غیرمستقیم و از طریق کنترلر، دور موتور را تنظیم می‌کند.

* **ساختار الکتریکی (پایه‌ها):** سنسور گاز در دوسان سولار 230 معمولاً یک سوکت ۳ پین دارد:
* **پایه ۱:** ولتاژ تغذیه $5$ ولت ($5V$ Supply) – از طرف کنترلر e-EPOS تأمین می‌شود.
* **پایه ۲:** سیگنال خروجی (Signal Output) – ولتاژ متغیر که به کنترلر ارسال می‌شود.
* **پایه ۳:** اتصال به بدنه (Ground) – برای تکمیل مدار.سنسور گاز بیل مکانیکی دوسان سولار 230

#### **۲. وظیفه و فرآیند عملکرد در سیستم e-EPOS**

عملکرد این سیستم یک زنجیره فرمان دقیق است:

1. **فرمان اپراتور:** اپراتور ولوم گاز را روی دور دلخواه (مثلاً شماره ۸) قرار می‌دهد.
2. **تولید سیگنال:** شفت پتانسیومتر می‌چرخد. لغزنده داخلی روی یک مسیر مقاومتی حرکت کرده و یک ولتاژ خروجی مشخص (مثلاً $3.5$ ولت) تولید می‌کند.
* **در دور آرام (Idle):** ولتاژ حدود $0.5$ ولت است.
* **در حداکثر دور (Full Throttle):** ولتاژ به حدود $4.5$ ولت می‌رسد.
3. **ارسال به کنترلر:** این ولتاژ ($3.5$ ولت) به عنوان “سیگنال درخواست دور موتور” به کنترلر e-EPOS فرستاده می‌شود.
4. **پردازش و دستور:** کنترلر این ولتاژ را دریافت کرده و با نقشه سوخت برنامه‌ریزی شده خود مقایسه می‌کند. سپس یک سیگنال دقیق به **استپ موتور** روی پمپ انژکتور ارسال می‌کند.
5. **اجرا توسط استپ موتور:** استپ موتور به میزان فرمان گرفته شده، اهرم گاز پمپ انژکتور را جابجا کرده و با تنظیم دقیق سوخت، دور موتور را دقیقاً به میزانی که اپراتور درخواست کرده بود، می‌رساند.

#### **۳. علائم خرابی سنسور گاز (بسیار شایع در مدل 230)**

خرابی این سنسور یکی از متداول‌ترین مشکلات الکترونیکی در دوسان سولار 230 است:

* **عدم واکنش به ولوم گاز (گاز نخوردن):** شایع‌ترین علامت. موتور روشن می‌شود و روی دور آرام کار می‌کند، اما با چرخاندن ولوم گاز، هیچ تغییری در دور موتور ایجاد نمی‌شود. این معمولاً به دلیل قطع شدن سیم سیگنال یا سوختن کامل سنسور است.
* **نوسان دور موتور (ریپ زدن):** اگر مسیر مقاومتی داخل سنسور در نقاط خاصی دچار خوردگی یا “نقطه کور” شده باشد، وقتی ولوم روی آن نقاط قرار می‌گیرد، سیگنال قطع و وصل شده و دور موتور به طور نامنظم بالا و پایین می‌رود.
* **گاز خوردن ناگهانی و غیرقابل کنترل:** در موارد نادر، یک اتصال کوتاه داخلی می‌تواند باعث ارسال ناگهانی ولتاژ بالا (مثلاً $4.5$ ولت) به کنترلر شود. کنترلر این سیگنال را به عنوان فرمان “گاز تا آخر” تفسیر کرده و دور موتور را به شدت بالا می‌برد که بسیار خطرناک است.
* **موتور فقط در دور آرام یا دور بالا کار می‌کند:** ممکن است سنسور در یک نقطه خاص (مثلاً دور آرام یا دور ماکزیمم) گیر کرده باشد و فقط یک ولتاژ ثابت ارسال کند.
* **نمایش کد خطا در مانیتور:** کنترلر e-EPOS هوشمند است و در صورت خرابی این سنسور، کد خطای مربوطه را در مانیتور کابین نمایش می‌دهد. این کد معمولاً مربوط به **”Throttle Motor”** یا **”Throttle Sensor Circuit”** است.

#### **۴. عیب‌یابی و تست (بسیار ساده)**

خوشبختانه تست این سنسور در دوسان سولار 230 بسیار آسان است:

1. **حالت عیب‌یابی خودکار مانیتور:**
* وارد منوی مخفی یا سرویس مانیتور دوسان شوید (معمولاً با نگه داشتن همزمان دو دکمه خاص).
* به قسمتی بروید که ولتاژ سنسورها را به صورت زنده نشان می‌دهد (معمولاً با عنوان `THROTTLE SENSOR VOLTAGE` یا مشابه آن).
* در حالی که ولتاژ را روی صفحه مشاهده می‌کنید، ولوم گاز را به آرامی از ابتدا تا انتها بچرخانید.
* **نتیجه صحیح:** ولتاژ باید به نرمی و بدون پرش از حدود $0.5V$ به $4.5V$ تغییر کند.
* **نتیجه غلط:** اگر ولتاژ ثابت بماند، یا در نقاطی صفر شود و دوباره برگردد (پرش کند)، سنسور قطعاً خراب است.

2. **تست دستی با مولتی‌متر:**
* سوکت ۳ پین پشت ولوم گاز را پیدا کنید.
* سوئیچ را باز کنید (موتور خاموش).
* **تست تغذیه:** ولتاژ بین پین تغذیه ($5V$) و پین زمین (GND) را اندازه بگیرید. باید حدود $5$ ولت باشد. اگر نیست، مشکل از سیم‌کشی یا کنترلر است.
* **تست سیگنال:** پراب‌های مولتی‌متر را به سیم سیگنال و سیم زمین متصل کنید.
* ولوم گاز را به آرامی بچرخانید. ولتاژ باید همانطور که در بالا گفته شد، به نرمی از $0.5$ تا $4.5$ ولت تغییر کند. هرگونه ناهماهنگی، پریدن یا صفر شدن ناگهانی ولتاژ، نشانه قطعی خرابی سنسور است.

**نتیجه‌گیری:**
سنسور گاز در دوسان سولار 230 یک قطعه مصرفی با طول عمر محدود است. با توجه به نقش حیاتی آن در کنترل دستگاه و قیمت نسبتاً پایین، در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق، بهترین و اقتصادی‌ترین راه‌حل، **تعویض مستقیم** آن است. این کار معمولاً ساده بوده و توسط خود اپراتور یا یک مکانیک به راحتی قابل انجام است.