از قطعات حیاتی الکترونیکی در بیل مکانیکی هیوندای R210-7 برویم: سنسور دور موتور (Engine Speed Sensor).

این سنسور کوچک، نقشی بسیار کلیدی در هماهنگی بین موتور دیزل و سیستم هیدرولیک دستگاه ایفا می‌کند. خرابی آن می‌تواند باعث عملکرد نامنظم، کاهش قدرت و افزایش مصرف سوخت شود.

در ادامه، تحلیل کاملی از این سنسور برای مدل R210-7H ارائه می‌شود.سنسور دور موتور بیل مکانیکی هیوندای R210-7

۱. سنسور دور موتور چیست و در هیوندای R210-7 چه وظیفه‌ای دارد؟

سنسور دور موتور، که با نام‌های Engine RPM Sensor یا Crankshaft Position Sensor نیز شناخته می‌شود، یک قطعه الکترونیکی است که وظیفه اصلی آن، اندازه‌گیری دقیق سرعت چرخش میل‌لنگ موتور (بر حسب دور بر دقیقه یا RPM) است.

اطلاعات این سنسور به کنترلر موتور (Engine Control Unit – ECU) و کنترلر اصلی دستگاه (Main Controller یا CAPO) ارسال می‌شود. این کنترلرها از این اطلاعات برای مدیریت و بهینه‌سازی موارد زیر استفاده می‌کنند:

1. کنترل پمپ هیدرولیک: این مهم‌ترین وظیفه در بیل مکانیکی است. کنترلر دستگاه با دانستن دور موتور، به رگولاتورهای پمپ فرمان می‌دهد که دبی (مقدار روغن خروجی) پمپ را متناسب با دور موتور تنظیم کنند. این کار باعث می‌شود:

• جلوگیری از خاموش شدن موتور زیر بار (Engine Stall): اگر اپراتور چند حرکت را همزمان انجام دهد و فشار سیستم بالا رود، کنترلر با کاهش موقت دبی پمپ، از افت شدید دور موتور و خاموش شدن آن جلوگیری می‌کند.
• بهینه‌سازی مصرف سوخت: در دورهای پایین (حالت Idle)، پمپ حداقل دبی را خواهد داشت که باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود.

2. کنترل سیستم سوخت‌رسانی: ECU از این اطلاعات برای تنظیم زمان و میزان پاشش سوخت استفاده می‌کند تا احتراق در بهینه‌ترین حالت ممکن صورت گیرد.
3. مدیریت حالت‌های کاری دستگاه (Mode Select): وقتی اپراتور حالت کاری را (مثلاً از حالت استاندارد به حالت قدرت) تغییر می‌دهد، کنترلر بر اساس دور موتور فعلی، تنظیمات پمپ و سوخت را تغییر می‌دهد.
4. نمایش اطلاعات برای اپراتور: دور موتور اندازه‌گیری شده، روی مانیتور داخل کابین به اپراتور نمایش داده می‌شود.
5. عیب‌یابی سیستم: در صورت بروز خطا در سنسور، کد خطا (Error Code) مربوطه در مانیتور نمایش داده می‌شود تا تعمیرکار را راهنمایی کند.

۲. محل قرارگیری سنسور در R210-7

موتور مورد استفاده در مدل R210-7H معمولاً موتور کامینز B5.9-C است. در این موتور، سنسور دور موتور در محل مشخصی نصب شده است:

• محل اصلی: روی پوسته فلایویل (Flywheel Housing). فلایویل یک چرخ دندانه‌دار بزرگ است که در انتهای میل‌لنگ قرار دارد. سنسور در نزدیکی این دندانه‌ها نصب می‌شود.سنسور دور موتور بیل مکانیکی هیوندای R210-7
• نحوه پیدا کردن: پوسته فلایویل، قطعه‌ای است که بین بلوک موتور و محل اتصال پمپ هیدرولیک قرار دارد. با دنبال کردن سیم‌کشی در آن ناحیه، می‌توانید سنسور را که معمولاً با یک یا دو پیچ به بدنه متصل شده، پیدا کنید.

۳. ساختار و نحوه عملکرد سنسور

سنسور دور موتور در این مدل از نوع القایی (Inductive Sensor) یا پیکاپ مغناطیسی (Magnetic Pickup) است.

• ساختار: این سنسور از یک آهنربای دائمی، یک هسته آهنی و یک سیم‌پیچ تشکیل شده است.
• نحوه عملکرد:

1. آهنربای داخل سنسور یک میدان مغناطیسی در اطراف نوک آن ایجاد می‌کند.
2. با چرخش فلایویل، دندانه‌های فلزی آن از مقابل نوک سنسور عبور می‌کنند.
3. هر بار که یک دندانه فلزی وارد میدان مغناطیسی می‌شود، آن را مختل کرده و یک پالس ولتاژ کوچک در سیم‌پیچ سنسور القا می‌کند.
4. با عبور دندانه و ایجاد فاصله، پالس ولتاژ قطع می‌شود.
5. این فرآیند به طور مداوم تکرار شده و یک سیگنال متناوب (AC Voltage) تولید می‌کند که فرکانس (تعداد پالس‌ها در ثانیه) آن دقیقاً متناسب با سرعت چرخش فلایویل (یعنی دور موتور) است.
6. کنترلر دستگاه (ECU/CAPO) این سیگنال AC را دریافت کرده و آن را به مقدار عددی RPM تبدیل می‌کند.

فلایویل‌های مدرن: معمولاً یک یا دو دندانه روی فلایویل حذف شده است (Missing Tooth). این “جای خالی” یک الگوی پالس متفاوت ایجاد می‌کند که به کنترلر اجازه می‌دهد نقطه مرگ بالای پیستون شماره یک (TDC – Top Dead Center) را تشخیص دهد که برای زمان‌بندی دقیق پاشش سوخت حیاتی است.

۴. علائم خرابی سنسور دور موتور

خرابی این سنسور می‌تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی رخ دهد و علائم زیر را به همراه داشته باشد:

• روشن نشدن یا سخت روشن شدن موتور: اگر کنترلر هیچ سیگنالی از سنسور دریافت نکند، ممکن است اجازه پاشش سوخت را ندهد و موتور استارت نخورد.
• خاموش شدن ناگهانی موتور در حین کار: به خصوص زمانی که موتور گرم می‌شود، مقاومت داخلی سنسور ممکن است تغییر کرده و سیگنال آن قطع شود.
• عملکرد نامنظم و “کُپ کردن” موتور: سیگنال ضعیف یا نامنظم باعث می‌شود کنترلر نتواند سوخت و دبی پمپ را به درستی تنظیم کند.
• کاهش شدید قدرت و کشش دستگاه: کنترلر به دلیل عدم دریافت سیگنال صحیح، پمپ هیدرولیک را در حالت حداقل دبی (حالت ایمن یا Limp Mode) قرار می‌دهد تا از آسیب به موتور جلوگیری کند.
• دود سیاه یا سفید از اگزوز: ناشی از احتراق ناقص به دلیل زمان‌بندی اشتباه سوخت.
• نمایش کد خطا در مانیتور: معمولاً خطاهایی مربوط به “Engine Speed Sensor Signal” یا “Crankshaft Position Sensor Error” نمایش داده می‌شود.سنسور دور موتور بیل مکانیکی هیوندای R210-7
• نمایش نادرست دور موتور در مانیتور: عقربه RPM ممکن است به صورت نامنظم بالا و پایین بپرد یا عدد صفر را نشان دهد.

۵. عیب‌یابی و تست سنسور

• بازرسی چشمی: اولین قدم، بررسی خود سنسور و سیم‌کشی متصل به آن است. هرگونه آسیب فیزیکی، قطعی سیم، یا کثیفی بیش از حد نوک سنسور (براده فلزی) می‌تواند عملکرد آن را مختل کند.
• اندازه‌گیری مقاومت داخلی: سنسور را از سوکت جدا کرده و با استفاده از یک مولتی‌متر، مقاومت بین دو پایه آن را اندازه‌گیری کنید. این مقاومت باید در یک بازه مشخص (مثلاً $800$ تا $1500$ اهم) باشد. مقدار دقیق در دفترچه تعمیراتی دستگاه ذکر شده است. اگر مقاومت بی‌نهایت (قطع) یا صفر (اتصال کوتاه) باشد، سنسور خراب است.
• تست ولتاژ خروجی (AC Voltage): در حالی که سوکت سنسور جدا است، مولتی‌متر را روی حالت ولتاژ متناوب (AC) قرار دهید و پراب‌ها را به دو پایه سنسور وصل کنید. سپس موتور را استارت بزنید (حتی اگر روشن نشود). با چرخش موتور، باید یک ولتاژ AC کوچک (معمولاً بین $0.5$ تا $2$ ولت بسته به سرعت استارت) روی مولتی‌متر مشاهده کنید. اگر ولتاژی وجود نداشته باشد، سنسور خراب است.
• بررسی فاصله (Air Gap): فاصله بین نوک سنسور و دندانه‌های فلایویل بسیار مهم است. این فاصله باید طبق استاندارد کارخانه باشد (معمولاً حدود $0.5$ تا $1.5$ میلی‌متر). فاصله زیاد باعث تولید سیگنال ضعیف و فاصله کم باعث برخورد و آسیب به سنسور می‌شود.

در صورت خرابی، این سنسور قابل تعمیر نیست و باید با یک قطعه جدید و اصلی تعویض گردد.سنسور دور موتور بیل مکانیکی هیوندای R210-7