یکی از اجزای کوچک، ارزان اما فوق‌العاده مهم در سیستم هیدرولیک بیل مکانیکی دوسان سولار 230 (Doosan Solar 230LC-V) می‌رویم: بخارکش هیدرولیک (Hydraulic Tank Breather / Air Filter).

اغلب به این قطعه کم‌توجهی می‌شود، در حالی که عملکرد صحیح آن تأثیر مستقیمی بر سلامت، طول عمر و کارایی کل سیستم هیدرولیک چند صد میلیونی دستگاه دارد.

۱. بخارکش هیدرولیک چیست و دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟

بخارکش هیدرولیک، که به آن فیلتر هوای تانک هیدرولیک نیز گفته می‌شود، یک فیلتر کوچک است که معمولاً روی در یا بالاترین قسمت تانک هیدرولیک نصب می‌شود. وظیفه اصلی آن، اجازه دادن به تنفس تانک هیدرولیک است.

چرا تانک هیدرولیک نیاز به تنفس دارد؟

سطح روغن هیدرولیک در داخل تانک دائماً در حال تغییر است:

• وقتی جک‌ها باز می‌شوند (مثلاً هنگام بلند کردن دکل): مقدار زیادی روغن از تانک به سمت جک‌ها پمپ می‌شود و سطح روغن در تانک پایین می‌آید. برای جلوگیری از ایجاد خلاء (فشار منفی) در داخل تانک، باید هوا از بیرون به داخل تانک کشیده شود.
• وقتی جک‌ها بسته می‌شوند (مثلاً هنگام پایین آوردن دکل): روغن از جک‌ها به تانک بازمی‌گردد و سطح روغن در تانک بالا می‌رود. این کار هوای داخل تانک را فشرده می‌کند و برای جلوگیری از افزایش فشار، این هوای اضافه باید از تانک خارج شود.

وظیفه حیاتی بخارکش:

بخارکش دقیقاً همین تبادل هوا را مدیریت می‌کند، اما با یک وظیفه کلیدی:

اجازه ورود و خروج هوا را می‌دهد، اما از ورود آلودگی‌ها (گرد و غبار، رطوبت، ذرات معلق) به داخل تانک هیدرولیک جلوگیری می‌کند.

به عبارت ساده، این قطعه مانند ریه‌های سیستم هیدرولیک عمل می‌کند که مجهز به یک فیلتر بسیار قوی است تا هوایی که سیستم “تنفس” می‌کند، کاملاً تمیز باشد.

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/xT3x7lI.jpg” alt=“محل قرارگیری و عملکرد بخارکش هیدرولیک” width=“750”>

<br>

<em>تصویر ۱: شماتیک نشان‌دهنده عملکرد بخارکش هیدرولیک در زمان پایین و بالا رفتن سطح روغن.</em>

</p>

۲. مشخصات بخارکش هیدرولیک برای دوسان سولار 230

این قطعه برای مدل Solar 230LC-V معمولاً یک مجموعه شامل درپوش و فیلتر داخلی است.

• نوع فیلتر: معمولاً یک المنت کاغذی یا سلولزی با دقت فیلتراسیون بالا (معمولاً در حد $10$ میکرون) است.
• محل نصب: روی درب بزرگ بالای تانک هیدرولیک.
• شماره فنی (Part Number): شماره فنی این قطعه برای بیل‌های سری Solar 230 اغلب یکی از کدهای زیر است. این کدها ممکن است برای کل مجموعه (درپوش و فیلتر) یا فقط برای المنت فیلتر داخلی باشند.
• 2471-9014A (اغلب برای المنت فیلتر داخلی)
• K1006529 یا 400405-00021 (ممکن است به کل مجموعه درپوش اشاره داشته باشد)

نکته بسیار مهم: به دلیل تغییرات احتمالی در سری‌های مختلف ساخت، همیشه بهترین راه، بررسی کاتالوگ قطعات مختص شماره سریال دستگاه شما یا باز کردن قطعه قدیمی و تطبیق آن است.

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/gKj60fQ.png” alt=“نمونه بخارکش و فیلتر تانک هیدرولیک دوسان” width=“450”>

<br>

<em>تصویر ۲: نمونه‌ای از درپوش و المنت فیلتر بخارکش هیدرولیک مورد استفاده در بیل‌های دوسان.</em>

</p>

۳. خطرات نادیده گرفتن و خرابی بخارکش هیدرولیک

نادیده گرفتن سرویس و تعویض این فیلتر ارزان‌قیمت، می‌تواند به فاجعه‌های گران‌قیمت ختم شود.

الف) گرفتگی و کیپ شدن فیلتر (Clogged Breather):

اگر فیلتر توسط گرد و غبار مسدود شود، تانک نمی‌تواند به درستی تنفس کند.

• عواقب:

1. ایجاد خلاء در تانک: وقتی روغن از تانک کشیده می‌شود، فشار داخل تانک منفی می‌شود. این فشار منفی می‌تواند به پمپ هیدرولیک فشار بیاورد و باعث پدیده مخرب کاویتاسیون (Cavitation) شود. کاویتاسیون به سرعت پره‌های پمپ را از بین می‌برد.
2. ایجاد فشار مثبت در تانک: وقتی روغن به تانک برمی‌گردد، هوای داخل فشرده شده و چون راه فرار ندارد، به کاسه‌نمدها، اورینگ‌ها و ضعیف‌ترین نقاط تانک فشار وارد کرده و باعث نشتی روغن می‌شود.
3. ترک خوردن تانک: در موارد شدید، فشار یا خلاء مداوم می‌تواند باعث ترک خوردن جوش‌ها یا بدنه تانک هیدرولیک شود.

ب) پاره شدن یا نبودن فیلتر (Damaged or Missing Breather):

اگر فیلتر پاره شده باشد یا کلاً وجود نداشته باشد، راه برای ورود مستقیم آلودگی‌ها به تانک باز می‌شود.

• عواقب:

1. آلودگی شدید روغن هیدرولیک: گرد و غبار، ماسه و رطوبت موجود در هوا مستقیماً وارد روغن می‌شوند. روغن هیدرولیک آلوده مانند سمباده مایع عمل می‌کند.
2. فرسایش سریع قطعات حساس: این ذرات آلوده باعث خراشیدگی و فرسایش سریع اسپول‌های شیر کنترل (کنترل ولو)، پیستون‌ها و سیلندرهای پمپ، روتاری گروپ هیدروموتورها و دیواره داخلی جک‌ها می‌شوند.
3. کاهش عمر پمپ و قطعات: عمر پمپ هیدرولیک و سایر قطعات گران‌قیمت سیستم به شدت کاهش می‌یابد.
4. گرفتگی فیلترهای اصلی: آلودگی ورودی باعث می‌شود فیلترهای اصلی سیستم هیدرولیک (فیلتر فشار و فیلتر برگشت) خیلی زودتر از موعد مسدود شوند.

۴. زمان و نحوه تعویض

زمان تعویض:

توصیه سازنده (دوسان) تعویض المنت فیلتر بخارکش در بازه‌های زمانی مشخصی است. به عنوان یک قاعده کلی و تجربی:

• هر ۵۰۰ ساعت کارکرد یا همزمان با تعویض فیلترهای اصلی هیدرولیک، المنت فیلتر بخارکش نیز باید تعویض شود.
• در محیط‌های کاری بسیار پر گرد و غبار (مانند معادن یا پروژه‌های خاکی)، بهتر است این بازه زمانی را به ۲۵۰ ساعت کاهش دهید.

نحوه تعویض:

1. سطح بالای تانک هیدرولیک و اطراف درپوش بخارکش را کاملاً تمیز کنید تا هنگام باز کردن، آلودگی به داخل تانک نریزد.
2. درپوش بخارکش را باز کنید (معمولاً به صورت پیچی یا با چند پیچ آلنی باز می‌شود).
3. المنت فیلتر قدیمی را خارج کنید.
4. داخل محفظه را با یک پارچه تمیز و بدون پرز پاک کنید.
5. المنت فیلتر جدید را جایگزین کرده و درپوش را ببندید.

نتیجه‌گیری نهایی:

بخارکش هیدرولیک، نگهبان نامرئی و خط اول دفاعی سیستم هیدرولیک در برابر آلودگی‌های محیطی است. هزینه تعویض منظم آن در مقایسه با هزینه تعمیر یا تعویض یک پمپ هیدرولیک یا کنترل ولو، تقریباً هیچ است. سرویس منظم این قطعه، یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه برای تضمین سلامت و افزایش طول عمر بیل مکانیکی شماست.