اویل کولر یا سردکن روغن موتور (Engine Oil Cooler) برای موتور کوماتسو S6D105 بسیار هوشمندانه است. این قطعه یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم روانکاری و خنک‌کاری موتور است و نقش کلیدی در حفظ سلامت و افزایش طول عمر موتور ایفا می‌کند.

موتور Komatsu S6D105 یک موتور دیزل شش سیلندر خطی بسیار پرکاربرد است که در طیف وسیعی از ماشین‌آلات کوماتسو مانند بیل‌های مکانیکی (PC200-3, PC220-3)، بلدوزرها و ژنراتورها استفاده شده است. حفظ دمای روغن در محدوده بهینه برای این موتورها حیاتی است.

در ادامه، تحلیل جامع و کاملی از این قطعه، شامل عملکرد، مشخصات، شماره فنی، علائم خرابی و نکات کلیدی ارائه می‌شود.

۱. عملکرد و اهمیت اویل کولر (سردکن روغن)

روغن موتور علاوه بر روانکاری، وظیفه خنک کردن قطعات داغ داخلی موتور مانند پیستون‌ها، یاتاقان‌ها و میل‌لنگ را نیز بر عهده دارد. روغن در حین گردش، حرارت زیادی را از این قطعات جذب می‌کند. اگر این حرارت از روغن گرفته نشود، دمای آن به شدت بالا می‌رود که منجر به مشکلات زیر می‌شود:المنت روغن موتور کوماتسو S6D105

• کاهش ویسکوزیته (رقیق شدن روغن): روغن بیش از حد داغ، خاصیت روانکاری خود را از دست می‌دهد و نمی‌تواند یک لایه محافظ مناسب بین قطعات متحرک ایجاد کند.
• اکسیداسیون و تخریب روغن: دمای بالا باعث سوختن و تشکیل لجن (Sludge) و رسوبات کربنی در موتور می‌شود.
• آسیب به قطعات موتور: عدم روانکاری و خنک‌کاری مناسب به سرعت باعث سایش یاتاقان‌ها، رینگ‌ها و پیستون‌ها می‌شود.

وظیفه اویل کولر: این قطعه یک مبدل حرارتی (Heat Exchanger) است که روغن داغ موتور را در مجاورت مایع خنک‌کننده موتور (آب و ضدیخ) قرار می‌دهد تا حرارت خود را به آن منتقل کند. سپس مایع خنک‌کننده این حرارت اضافی را در رادیاتور اصلی دستگاه به محیط بیرون دفع می‌کند.

۲. ساختار و محل قرارگیری اویل کولر S6D105

در موتور S6D105، اویل کولر از نوع صفحه‌ای (Plate Type) یا پوسته و لوله (Shell and Tube) است که به صورت یک مجموعه کامل در کنار بلوک سیلندر و زیر فیلترهای روغن نصب می‌شود.

• ساختار: این قطعه شامل یک پوسته (Cover) و یک هسته داخلی (Core) است. هسته از تعداد زیادی صفحات نازک یا لوله‌های کوچک تشکیل شده است. روغن داغ از یک سری کانال‌ها و مایع خنک‌کننده از کانال‌های مجاور عبور می‌کنند و بدون اینکه با هم مخلوط شوند، تبادل حرارت انجام می‌ده دهند.المنت روغن موتور کوماتسو S6D105

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/rL4bB91.png” alt=“نمای شماتیک اویل کولر و قطعات مرتبط در موتور کوماتسو” width=“700”>

<br>

<em>تصویر ۱: نمای انفجاری از مجموعه اویل کولر موتور سری ۱۰۰ و ۱۰۵ کوماتسو. قطعه کلیدی هسته یا المنت (Core) است.</em>

</p>

۳. شماره فنی (Part Number)

شماره فنی برای هسته (Core) اویل کولر، که قطعه اصلی و مصرفی این مجموعه است، اهمیت دارد.

• شماره فنی رایج برای هسته (Core) اویل کولر موتور S6D105:

• 6136-62-1110

• 6136-61-1112 (ممکن است به عنوان جایگزین یا برای مدل‌های کمی متفاوت استفاده شود)

• شماره فنی برای واشرها و اورینگ‌ها (Gaskets & O-rings):

• هنگام تعویض هسته، تعویض تمامی واشرها و اورینگ‌های مجموعه اویل کولر الزامی است تا از نشتی روغن یا آب جلوگیری شود. این کیت واشر معمولاً شماره فنی جداگانه‌ای دارد (مانند 6136-61-1910) که باید از فروشنده درخواست شود.

نکته: همیشه قبل از خرید، شماره سریال موتور (Engine Serial Number) خود را برای استعلام دقیق به فروشنده ارائه دهید.

۴. علائم و دلایل خرابی اویل کولر

خرابی اویل کولر می‌تواند مشکلات بسیار جدی و پرهزینه‌ای برای موتور ایجاد کند.

• علائم خرابی:

1. مخلوط شدن آب و روغن (آب روغن قاطی کردن): این شایع‌ترین و خطرناک‌ترین علامت است.

• روغن در رادیاتور: اگر در منبع انبساط رادیاتور یا درب آن، مایعی شیری‌رنگ، قهوه‌ای یا لکه‌های چرب مشاهده کردید، نشان‌دهنده نشت روغن به سیستم خنک‌کاری است. فشار سیستم روغن بالاتر از سیستم خنک‌کاری است، بنابراین معمولاً روغن وارد آب می‌شود.
• آب در کارتل روغن: در موارد نادر یا پس از خاموش کردن موتور، ممکن است آب وارد سیستم روغن شود. این حالت با شیری شدن رنگ روغن روی گیج روغن مشخص می‌شود.

2. بالا رفتن بیش از حد دمای روغن: اگر آمپر دمای روغن (در صورت وجود) عدد بالایی را نشان می‌دهد یا موتور به طور کلی داغ کار می‌کند در حالی که سیستم خنک‌کاری (رادیاتور، ترموستات، واترپمپ) سالم است، ممکن است اویل کولر به دلیل رسوب‌گرفتگی داخلی کارایی خود را از دست داده باشد.
3. نشتی خارجی روغن یا آب: مشاهده نشتی از اطراف پوسته اویل کولر که معمولاً به دلیل خرابی واشرها رخ می‌دهد.

• دلایل خرابی:
• پوسیدگی و سوراخ شدن: استفاده از آب معمولی یا ضدیخ بی‌کیفیت باعث خوردگی و سوراخ شدن صفحات داخلی هسته می‌شود.
• گرفتگی و رسوب: عدم تعویض به موقع روغن و مایع خنک‌کننده باعث ایجاد رسوب در کانال‌های باریک اویل کولر شده و جریان را مسدود می‌کند.المنت روغن موتور کوماتسو S6D105
• فشار بیش از حد: افزایش ناگهانی و بیش از حد فشار روغن (مثلاً به دلیل خرابی رلیف ولو پمپ روغن) می‌تواند به هسته آسیب بزند.
• یخ‌زدگی: عدم وجود ضدیخ کافی در سیستم خنک‌کننده در فصل سرما می‌تواند باعث یخ زدن آب داخل اویل کولر و ترکیدن آن شود.

۵. تعمیر یا تعویض؟

• تعمیر: تعمیر هسته اویل کولر (Core) تقریباً غیرممکن و غیراصولی است. به دلیل ساختار صفحه‌ای و کانال‌های بسیار ریز، جوشکاری یا ترمیم سوراخ‌های داخلی آن امکان‌پذیر نیست.
• تعویض: تنها راه حل صحیح و مطمئن، تعویض کامل هسته (Core) به همراه تمام واشرها و اورینگ‌های مربوطه است.

مراحل و نکات کلیدی در هنگام تعویض:

1. خرید قطعه باکیفیت: با توجه به نقش حیاتی این قطعه، قویاً توصیه می‌شود از هسته اویل کولر اورجینال کوماتسو یا برندهای افترمارکت بسیار معتبر استفاده کنید. قطعات بی‌کیفیت عمر کوتاهی دارند و ریسک آسیب به موتور را به همراه دارند.
2. شستشوی کامل سیستم‌ها: پس از تعویض اویل کولر (به خصوص اگر آب و روغن مخلوط شده)، هر دو سیستم روانکاری و خنک‌کاری باید به طور کامل شستشو داده شوند تا تمام آلودگی‌ها و روغن‌های باقیمانده پاک شوند.

• سیستم خنک‌کاری: باید چندین بار با آب و مواد شوینده مخصوص رادیاتور شسته شود.
• سیستم روغن: روغن و فیلتر روغن موتور باید تعویض شوند. گاهی لازم است پس از مدت کوتاهی کارکرد (مثلاً 50 ساعت)، دوباره روغن و فیلتر تعویض شوند.

3. استفاده از ضدیخ مناسب: همیشه از ضدیخ باکیفیت و با نسبت ترکیب صحیح (معمولاً 50/50 با آب مقطر) استفاده کنید تا از خوردگی و یخ‌زدگی جلوگیری شود.المنت روغن موتور کوماتسو S6D105

توصیه نهایی:

خرابی اویل کولر را بسیار جدی بگیرید و به محض مشاهده اولین علائم (به خصوص وجود روغن در آب)، دستگاه را خاموش کرده و برای تعمیر اقدام کنید. ادامه کار با دستگاه در این شرایط می‌تواند منجر به یاتاقان زدن و آسیب‌های چند صد میلیونی به موتور شود.