ساعت کار آنالوگ (Analog Hour Meter) یکی از قطعات کلاسیک، ساده اما بسیار حیاتی در ماشین‌آلات راه‌سازی، کشاورزی، موتورهای صنعتی، ژنراتورها و قایق‌ها است. نام “آمپر ساعت کار” که گاهی در بازار به کار می‌رود، ممکن است کمی گمراه‌کننده باشد؛ نام دقیق و فنی آن “ساعت‌شمار” یا “ساعت کار” است. این دستگاه کاری به آمپر (جریان الکتریکی) ندارد، بلکه صرفاً مدت زمان فعال بودن دستگاه را ثبت می‌کند.

بیایید به صورت جامع این قطعه را بررسی کنیم.آمپر ساعت کار آنالوگ

۱. معرفی و عملکرد ساعت کار آنالوگ

ساعت کار آنالوگ چیست؟

یک دستگاه الکترومکانیکی (ترکیبی از قطعات الکتریکی و مکانیکی) است که برای اندازه‌گیری و نمایش مجموع ساعات کارکرد یک دستگاه طراحی شده است. این دستگاه‌ها ظاهری شبیه به یک کیلومترشمار قدیمی خودرو دارند، با شماره‌اندازهای چرخان که معمولاً تا 99999.9 ساعت را ثبت می‌کنند.

عملکرد داخلی:

1. ورودی برق: دستگاه دارای دو ترمینال (پایه) برای اتصال به منبع برق است (معمولاً یک پایه مثبت + و یک پایه منفی -).
2. موتور سنکرون یا استپ موتور کوچک: قلب دستگاه یک موتور الکتریکی بسیار کوچک و دقیق است. این موتور طوری طراحی شده که با دریافت ولتاژ، با یک سرعت ثابت و بسیار پایین شروع به چرخش کند.
3. سیستم چرخ‌دنده (Gear Train): چرخش بسیار آهسته موتور از طریق مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های کاهنده (Reduction Gears) به شماره‌اندازهای مکانیکی منتقل می‌شود. این چرخ‌دنده‌ها چرخش سریع موتور را به حرکت بسیار کندی تبدیل می‌کنند که دقیقاً معادل گذر زمان است.
4. نمایشگر مکانیکی: در نهایت، حرکت نهایی باعث چرخیدن شماره‌اندازها شده و ساعات کارکرد را ثبت می‌کند. آخرین شماره‌انداز معمولاً دهم ساعت (۶ دقیقه) را نشان می‌دهد.

نحوه کارکرد در یک ماشین:

این ساعت‌شمار به گونه‌ای در مدار الکتریکی دستگاه سیم‌کشی می‌شود که فقط زمانی که موتور روشن است، برق دریافت کند. روش‌های رایج برای اتصال عبارتند از:

• اتصال به خروجی دینام (پایه W یا D+).
• اتصال به سوئیچ فشار روغن (Oil Pressure Switch).
• اتصال به خروجی یکی از فیوزهایی که فقط بعد از باز شدن سوئیچ و روشن شدن موتور برق‌دار می‌شود.آمپر ساعت کار آنالوگ

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/B94p5tI.png” alt=“نمای داخلی و خارجی ساعت کار آنالوگ” width=“700”>

<br>

<em>تصویر ۱: نمای خارجی (چپ) و شماتیک عملکرد داخلی (راست) یک ساعت کار آنالوگ الکترومکانیکی.</em>

</p>

۲. اهمیت و کاربرد ساعت کار

ثبت دقیق ساعات کارکرد برای موارد زیر حیاتی است:

1. نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM): تعویض روغن، فیلترها، گریس‌کاری و سایر سرویس‌های دوره‌ای بر اساس ساعات کارکرد انجام می‌شود. ساعت کار دقیق، زمان‌بندی صحیح این سرویس‌ها را تضمین می‌کند.
2. ارزش‌گذاری دستگاه: هنگام خرید و فروش ماشین‌آلات دست دوم، ساعت کارکرد یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای تعیین قیمت و میزان استهلاک دستگاه است.
3. مدیریت اجاره: شرکت‌هایی که ماشین‌آلات را اجاره می‌دهند، هزینه را بر اساس ساعات استفاده مشتری محاسبه می‌کنند.
4. عیب‌یابی و تحلیل عمر قطعات: با دانستن ساعت کار، می‌توان عمر مفید قطعات مختلف را تخمین زد و برای تعویض آن‌ها برنامه‌ریزی کرد.
5. گارانتی: دوره گارانتی بسیاری از ماشین‌آلات و قطعات بر اساس ساعت کارکرد (مثلاً ۲۰۰۰ ساعت یا یک سال، هر کدام زودتر فرا برسد) تعیین می‌شود.

۳. مشخصات فنی و انواع

هنگام انتخاب یا تعویض یک ساعت کار آنالوگ، باید به مشخصات زیر توجه کرد:

• ولتاژ کاری (Operating Voltage): این مهم‌ترین پارامتر است.
• 10-80V DC: این مدل‌ها بسیار رایج هستند زیرا می‌توانند روی طیف وسیعی از ماشین‌آلات با سیستم‌های 12V، 24V، 36V، 48V و 72V (مانند لیفتراک‌های برقی) کار کنند.
• 12V DC / 24V DC: مدل‌های با ولتاژ ثابت.
• 110V AC / 220V AC: برای تجهیزات صنعتی ثابت که با برق شهر کار می‌کنند.
• شکل و اندازه (Form Factor):
• گرد (Round): رایج‌ترین شکل که در پنل‌های استاندارد با قطر ۲ اینچ (حدود ۵۲ میلی‌متر) نصب می‌شوند.
• مستطیلی (Rectangular): برای نصب روی سطوح یا در پنل‌های با برش مستطیلی.
• نحوه نصب:
• پنلی (Panel Mount): توسط یک گیره یا براکت از پشت پنل محکم می‌شوند.
• سطحی (Surface Mount): دارای جای پیچ برای نصب روی سطح هستند.
• مقاومت محیطی: بسیاری از مدل‌ها ضد آب، ضد لرزش و ضد شوک طراحی شده‌اند تا در شرایط سخت ماشین‌آلات راه‌سازی دوام بیاورند (دارای درجه حفاظت IP مانند IP65).

برندهای معتبر:آمپر ساعت کار آنالوگ

• VDO: یکی از مشهورترین و باکیفیت‌ترین برندهای آلمانی در زمینه نشانگرهای خودرو و ماشین‌آلات.
• Honeywell: تولیدکننده بزرگ تجهیزات صنعتی.
• Curtis: برندی بسیار معتبر، به خصوص در تجهیزات انبارداری و لیفتراک‌ها.
• Datcon: یک برند معتبر آمریکایی.

۴. علائم خرابی و عیب‌یابی

ساعت‌شمارهای آنالوگ به دلیل ساختار ساده، بسیار قابل اعتماد هستند، اما ممکن است خراب شوند:

• کار نکردن ساعت:

1. برق ورودی را چک کنید: اولین و محتمل‌ترین دلیل، نرسیدن برق به دستگاه است. با یک مولتی‌متر، ولتاژ دو پایه ورودی ساعت را در هنگام روشن بودن موتور اندازه‌گیری کنید.
2. اتصالات را بررسی کنید: از محکم بودن و عدم سولفاته شدن سیم‌ها و کانکتورها اطمینان حاصل کنید.
3. خرابی داخلی: اگر برق به دستگاه می‌رسد ولی کار نمی‌کند، موتور داخلی یا چرخ‌دنده‌های آن خراب شده و باید تعویض شود.

• ایجاد صدای وزوز یا نویز: این ممکن است نشانه خرابی موتور داخلی یا گیر کردن چرخ‌دنده‌ها باشد.
• عقب ماندن یا جلو افتادن: این عیب بسیار نادر است و معمولاً به دلیل نوسان شدید ولتاژ یا خرابی خود موتور سنکرون رخ می‌دهد.

نکته مهم در مورد تعویض:

هنگام تعویض یک ساعت کار خراب، حتماً عدد نهایی ثبت شده روی آن را یادداشت کنید. عدد جدید را به آن اضافه کرده و در یک دفترچه سوابق برای دستگاه ثبت کنید تا تاریخچه سرویس‌های آینده از دست نرود. برای مثال، اگر ساعت قبلی روی 5432 ساعت خراب شده و شما یک ساعت نو نصب می‌کنید، سرویس بعدی که در 250 ساعت باید انجام شود، زمانی خواهد بود که ساعت جدید به عدد 250 برسد و مجموع کارکرد دستگاه 5432 + 250 = 5682 خواهد بود.

به طور خلاصه، ساعت کار آنالوگ یک ابزار ارزان‌قیمت اما ضروری برای مدیریت هوشمندانه و اقتصادی هر نوع ماشین‌کاری است که با ثبت دقیق زمان فعالیت، اساس تمام برنامه‌های نگهداری و تعمیرات را تشکیل می‌دهد.آمپر ساعت کار آنالوگ