“آمپر آب موتور لودر کاترپیلار 950” بسیار دقیق و مهم است. دمای کاری موتور یکی از حیاتی‌ترین پارامترها برای حفظ سلامت، عملکرد بهینه و طول عمر آن است. بیایید این موضوع را به طور کامل و فنی بررسی کنیم.

۱. معرفی آمپر آب (نشانگر دمای مایع خنک‌کننده)

آمپر آب یا نشانگر دمای مایع خنک‌کننده (Coolant Temperature Gauge)، یک ابزار حیاتی در پنل اپراتور است که دمای مایع خنک‌کننده (ترکیب آب و ضد یخ) را در موتور نشان می‌دهد. این نشانگر به اپراتور اجازه می‌دهد تا به طور مداوم بر وضعیت حرارتی موتور نظارت کند و از بروز دو مشکل اصلی جلوگیری نماید:

• داغ کردن بیش از حد (Overheating): کار کردن موتور در دمای بالاتر از حد مجاز که می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و پرهزینه مانند سوختن واشر سرسیلندر، تاب برداشتن سرسیلندر، و حتی گیرپاژ کردن پیستون‌ها شود.
• سرد کار کردن بیش از حد (Overcooling): کار کردن موتور در دمای پایین‌تر از حد نرمال که باعث افزایش مصرف سوخت، استهلاک بیشتر قطعات، و تشکیل رسوبات مضر در موتور می‌شود.

۲. محدوده دمای نرمال و بحرانی در لودر کاترپilar 950

با وجود اینکه مدل‌های مختلف 950 (مانند 950B, E, F, G, H) از موتورهای متفاوتی (عمدتاً CAT 3304 و CAT 3306 در مدل‌های قدیمی‌تر و CAT C7 ACERT در مدل‌های جدیدتر) استفاده می‌کنند، محدوده دمای کاری استاندارد برای اکثر موتورهای دیزل سنگین کاترپilar مشابه است.

نمایشگر آمپر آب معمولاً به سه بخش تقسیم می‌شود:

1. محدوده سرد (ناحیه سفید یا آبی – Cold Zone):

• دما: معمولاً زیر $70-75$ درجه سانتی‌گراد ($160-165$ درجه فارنهایت).
• تفسیر: در این محدوده، موتور هنوز به دمای کاری ایده‌آل خود نرسیده است. باید از اعمال بار سنگین و دور موتور بالا در این وضعیت خودداری کرد. کار کردن طولانی مدت در این محدوده باعث افزایش مصرف سوخت و استهلاک قطعات می‌شود.

2. محدوده نرمال (ناحیه سبز – Normal/Green Zone):

• دما: تقریباً بین $80$ تا $100$ درجه سانتی‌گراد ($175$ تا $212$ درجه فارنهایت).
• تفسیر: این بهترین و ایده‌آل‌ترین محدوده دمای کاری برای موتور است. در این دما، ترموستات کاملاً باز شده، سیستم خنک‌کننده در حال کار است، قطعات به انبساط حرارتی استاندارد خود رسیده‌اند، احتراق کامل است و موتور حداکثر بازدهی و حداقل استهلاک را دارد. عقربه آمپر باید در شرایط کاری عادی (حتی کار سنگین) در این محدوده باقی بماند.

3. محدوده خطر (ناحیه قرمز – Hot/Red Zone):

• دما: معمولاً بالای $105$ تا $110$ درجه سانتی‌گراد ($220$ تا $230$ درجه فارنهایت).
• تفسیر: ورود عقربه به این ناحیه یک هشدار جدی است و به معنای داغ کردن بیش از حد موتور (Overheating) می‌باشد. در این حالت سیستم خنک‌کننده قادر به دفع حرارت تولیدی موتور نیست.

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/uG58pB5.png” alt=“نمایشگر آمپر آب موتور دیزل” width=“600”>

<br>

<em>تصویر ۱: نمونه‌ای از یک آمپر آب که محدوده‌های سرد، نرمال (سبز) و خطر (قرمز) را نشان می‌دهد.</em>

</p>

۳. دلایل بالا رفتن آمپر آب و ورود به محدوده قرمز

اگر آمپر آب لودر 950 شما وارد ناحیه قرمز شد، باید فوراً کار را متوقف کرده و علت را بررسی کنید. شایع‌ترین دلایل عبارتند از:

1. کاهش سطح مایع خنک‌کننده:

• نشتی از رادیاتور، شلنگ‌ها، واتر پمپ، یا اورینگ‌های بوش سیلندر (در موتورهای بوش تر مانند 3306). اولین و ساده‌ترین کاری که باید انجام دهید چک کردن سطح مایع در رادیاتور (پس از خنک شدن موتور) است.

2. خرابی ترموستات (Thermostat Malfunction):

• ترموستات یک شیر حساس به حرارت است که مسیر گردش مایع به سمت رادیاتور را باز و بسته می‌کند. اگر ترموستات در حالت بسته “گیر” کند، مایع داغ در داخل موتور حبس شده و به رادیاتور نمی‌رسد که باعث جوش آوردن سریع موتور می‌شود.

3. کثیفی یا گرفتگی رادیاتور:

• گرفتگی خارجی: پره‌های رادیاتور با گرد و خاک، گل و لای، یا گریس مسدود شده و هوا نمی‌تواند به خوبی از بین آن‌ها عبور کرده و حرارت را دفع کند.
• گرفتگی داخلی: رسوبات و زنگ‌زدگی در داخل لوله‌های رادیاتور مسیر عبور مایع را تنگ یا مسدود کرده است (اغلب به دلیل استفاده از آب خالی به جای ترکیب آب و ضد یخ).

4. مشکل در فن خنک‌کننده (Cooling Fan):

• شل بودن یا پارگی تسمه فن: اگر تسمه‌ای که فن را می‌چرخاند شل یا پاره شده باشد، فن با سرعت کافی نمی‌چرخد یا اصلاً نمی‌چرخد.
• خرابی کلاچ فن (Fan Clutch) (در صورت وجود): در برخی مدل‌ها، کلاچ فن در دمای پایین خلاص است و در دمای بالا درگیر می‌شود. خرابی آن باعث عدم کارکرد صحیح فن می‌شود.

5. خرابی واتر پمپ (Water Pump Failure):

• اگر پره‌های واتر پمپ دچار خوردگی یا شکستگی شوند، دیگر نمی‌تواند مایع خنک‌کننده را با فشار کافی در سیستم به گردش درآورد.

6. مشکلات جدی‌تر موتور:

• سوختن واشر سرسیلندر: باعث نشت گازهای داغ احتراق به داخل سیستم خنک‌کننده شده و فشار و دمای آن را به شدت بالا می‌برد.
• تنظیم نبودن زمان‌بندی پاشش سوخت (Timing): تزریق سوخت اشتباه (خیلی ریتارد) می‌تواند دمای احتراق را به شدت بالا ببرد.

۴. اقدامات فوری هنگام بالا رفتن آمپر آب

1. فوراً بار را از روی موتور بردارید (مثلاً بیل را خالی کنید).
2. لودر را به یک مکان امن و صاف منتقل کنید.
3. موتور را فوراً خاموش نکنید! این کار باعث قطع شدن گردش آب و شوک حرارتی شدید به سرسیلندر می‌شود.
4. موتور را برای چند دقیقه (۳ تا ۵ دقیقه) در دور آرام (Idle) روشن نگه دارید تا فن و واتر پمپ به خنک کردن تدریجی آن کمک کنند.
5. پس از چند دقیقه، موتور را خاموش کنید.
6. هرگز درب رادیاتور را تا زمانی که موتور داغ است باز نکنید! فشار بخار بالا می‌تواند باعث پاشیدن آب جوش و سوختگی شدید شود.
7. پس از خنک شدن کامل موتور، سطح مایع را بررسی کرده و عیب‌یابی را طبق موارد بالا شروع کنید.

نتیجه‌گیری:

آمپر آب لودر کاترپیلار 950 باید در شرایط کاری نرمال در ناحیه سبز (تقریباً $80$ تا $100$ درجه سانتی‌گراد) قرار داشته باشد. هرگونه انحراف به سمت ناحیه قرمز یک هشدار جدی است که نیازمند توقف فوری کار و عیب‌یابی دقیق سیستم خنک‌کننده می‌باشد. نظارت مداوم بر این نشانگر، نقش کلیدی در جلوگیری از آسیب‌های پرهزینه به موتور دارد.