یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم ایمنی این ماشین سنگین، یعنی “صفحات (پلیت‌های) ترمز لودر ولوو مدل L120E” می‌رویم.

سیستم ترمز در لودر L120E از نوع ترمزهای دیسکی مرطوب (Wet Disc Brakes) است که در داخل پوسته اکسل (Axle Housing) قرار دارد. این یعنی صفحات ترمز در روغن غوطه‌ور هستند.پلیت ترمز لودر ولوو L120E

1. پلیت ترمز (Brake Plate) چیست و چه انواعی دارد؟

در سیستم ترمز مرطوب لودر L120E، ما با یک مجموعه (پک) از دیسک‌ها و صفحات روبرو هستیم که به صورت لایه‌لایه روی هم قرار گرفته‌اند. این مجموعه شامل دو نوع اصلی “پلیت” است:

الف) دیسک‌های فولادی (Steel Discs / Separator Plates)

• شکل ظاهری: این‌ها دیسک‌های فلزی کاملاً صاف و بدون لنت هستند. در محیط خارجی آن‌ها دندانه‌ها یا شیارهایی وجود دارد (External Teeth).
• نحوه اتصال: این دندانه‌ها با شیارهای داخلی پوسته ثابت اکسل (Axle Housing) درگیر می‌شوند.
• نتیجه: این دیسک‌ها ثابت هستند و نمی‌چرخند. آن‌ها به شاسی دستگاه متصل هستند.
• وظیفه: ایجاد یک سطح اصطکاک مقاوم در برابر سایش و حرارت برای تماس با دیسک‌های گرافیتی.

ب) دیسک‌های گرافیتی یا فیبری (Friction Discs / Friction Plates)

• شکل ظاهری: این‌ها دیسک‌های فلزی هستند که روی دو طرف آن‌ها لایه‌ای از مواد اصطکاکی مخصوص (معمولاً بر پایه گرافیت، برنز یا مواد کامپوزیتی) پخته شده است. این لایه‌ها دارای شیارهای شعاعی یا شبکه‌ای برای عبور روغن هستند. در محیط داخلی آن‌ها دندانه‌ها یا هزارخاری وجود دارد (Internal Splines).
• نحوه اتصال: این هزارخاری داخلی با هزارخاری روی هاب دنده خورشیدی (Sun Gear Hub) که به پلوس متصل است، درگیر می‌شود.
• نتیجه: این دیسک‌ها همراه با چرخ می‌چرخند.
• وظیفه: ایجاد اصطکاک لازم برای متوقف کردن چرخ. این‌ها در واقع “لنت ترمز” سیستم هستند.

2. عملکرد سیستم ترمز مرطوب L120E

عملکرد این سیستم بسیار هوشمندانه است:

1. حالت عادی (ترمز آزاد):

• صفحات فولادی (ثابت) و صفحات گرافیتی (متحرک) با فاصله بسیار کمی از کنار هم عبور می‌کنند. روغن خنک‌کننده به راحتی از شیارهای روی صفحات گرافیتی عبور کرده و مجموعه را خنک نگه می‌دارد. چرخ آزادانه می‌چرخد.پلیت ترمز لودر ولوو L120E

2. هنگام ترمزگیری:

• راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد. فشار هیدرولیک از طریق مدارهای ترمز به یک پیستون بزرگ (Brake Piston) که در پشت این مجموعه صفحات قرار دارد، اعمال می‌شود.
• پیستون به جلو حرکت کرده و کل این پک (مجموعه صفحات فولادی و گرافیتی) را به شدت به هم می‌فشارد.
• این فشردگی باعث ایجاد اصطکاک شدید بین صفحات ثابت و صفحات متحرک می‌شود.
• انرژی جنبشی چرخ چرخان از طریق این اصطکاک به گرما تبدیل می‌شود.
• چرخ متوقف می‌شود. روغن موجود در سیستم نقش حیاتی در جذب و دفع این گرمای شدید دارد.

3. چرا ترمز مرطوب؟ مزایای این سیستم در لودر L120E

• عمر بسیار طولانی: چون تمام اجزا در روغن غوطه‌ور هستند، سایش بسیار کم است و از ورود گرد و غبار و آب جلوگیری می‌شود. عمر این سیستم چندین برابر ترمزهای خشک معمولی است.
• قدرت ترمزگیری فوق‌العاده: امکان استفاده از چندین لایه صفحه، سطح تماس اصطکاکی را به شدت افزایش می‌دهد که برای متوقف کردن یک ماشین سنگین مانند L120E ضروری است.
• خنک‌کاری عالی: روغن به طور مداوم گرمای تولید شده را جذب و به پوسته اکسل منتقل می‌کند و از داغ شدن بیش از حد (Fading) ترمز جلوگیری می‌کند.
• عدم نیاز به تنظیمات مکرر: این سیستم تقریباً Maintenance-Free است و تا زمان تمام شدن صفحات، نیازی به تنظیم ندارد.

4. علائم تمام شدن یا خرابی پلیت‌های ترمز

• ضعیف شدن قدرت ترمز: این اولین و مهم‌ترین علامت است. دستگاه برای توقف نیاز به مسافت بیشتری دارد یا راننده باید پدال را با نیروی بیشتری فشار دهد.
• کشیدن ترمز (Brake Pulling): اگر صفحات ترمز در یک سمت زودتر از سمت دیگر فرسوده شوند، هنگام ترمزگیری دستگاه به یک سمت کشیده می‌شود.
• صدای غیرعادی هنگام ترمزگیری: شنیدن صدای جیغ یا سایش شدید (البته به دلیل وجود روغن، این صدا کمتر از ترمز خشک است).
• وجود براده‌های سیاه در روغن اکسل: علامت کلیدی! هنگام تعویض روغن اکسل، اگر روغن به شدت سیاه شده و ذرات ریز سیاه رنگ (پودر گرافیت) در آن دیده شود، نشان‌دهنده تمام شدن صفحات گرافیتی است.
• افزایش بیش از حد کورس پیستون ترمز: تعمیرکار می‌تواند با ابزار مخصوص، میزان حرکت پیستون ترمز را اندازه‌گیری کند. اگر این حرکت از حد استاندارد بیشتر شده باشد، یعنی صفحات نازک شده‌اند و باید تعویض شوند.پلیت ترمز لودر ولوو L120E

5. نکات بسیار مهم در مورد تعمیر و تعویض

• تعویض کامل مجموعه: همیشه کل مجموعه صفحات (هم فولادی و هم گرافیتی) را به صورت یکجا تعویض کنید. استفاده از صفحات فولادی قدیمی با صفحات گرافیتی نو، عمر مجموعه جدید را به شدت کاهش می‌دهد.
• تعویض همزمان دو چرخ یک اکسل: برای اطمینان از قدرت ترمزگیری یکسان و جلوگیری از کشیدن فرمان، صفحات ترمز هر دو چرخ روی یک اکسل (مثلاً هر دو چرخ جلو) باید همزمان تعویض شوند.
• استفاده از قطعات اصلی (Genuine): کیفیت مواد اصطکاکی در صفحات گرافیتی و مقاومت حرارتی صفحات فولادی در عملکرد و عمر سیستم ترمز نقش حیاتی دارد. استفاده از قطعات متفرقه می‌تواند خطرناک باشد.
• تعویض کاسه نمدهای پیستون ترمز: همراه با تعویض صفحات، تمام اورینگ‌ها و کاسه نمدهای پیستون ترمز نیز باید تعویض شوند تا از نشتی فشار هیدرولیک جلوگیری شود.
• استفاده از روغن مناسب: پس از تعمیر، حتماً از روغن واسکازین با گرید و مشخصات توصیه شده توسط ولوو استفاده کنید. برخی روغن‌ها دارای مواد افزودنی (Additive) مخصوص برای سیستم‌های ترمز مرطوب هستند.پلیت ترمز لودر ولوو L120E

خلاصه:

پلیت‌های ترمز لودر L120E یک مجموعه تخصصی از دیسک‌های ثابت فولادی و دیسک‌های چرخان گرافیتی هستند که در داخل روغن کار می‌کنند. توجه به عملکرد ترمز و بررسی کیفیت روغن اکسل در بازدیدهای دوره‌ای، کلید تشخیص زمان تعویض آن‌ها و حفظ ایمنی دستگاه است.