واسطه کولر روغن موتور لودر کاترپیلار 950،966

بسیار عالی. شما به سراغ یکی از مهم‌ترین قطعات در سیستم روانکاری و خنک‌کاری موتورهای کاترپیلار رفته‌اید. **واسطه کولر روغن** که در زبان فنی به آن **پایه کولر روغن (Oil Cooler Base)** یا **محفظه کولر روغن (Oil Cooler Housing)** گفته می‌شود، یک قطعه چندمنظوره و حیاتی است که خرابی آن می‌تواند منجر به مشکلات جدی و پرهزینه برای موتور شود.واسطه کولر روغن موتور لودر کاترپیلار 950،966

از آنجایی که لودرهای کاترپیلار 950 و 966 در طول دهه‌ها از موتورهای مختلفی استفاده کرده‌اند، این قطعه نیز طراحی‌های متفاوتی دارد. بنابراین، پاسخ را به دو بخش اصلی بر اساس نسل موتورها تقسیم می‌کنیم.واسطه کولر روغن موتور لودر کاترپیلار 950،966

—

### **بخش ۱: تعریف، وظایف و اهمیت واسطه کولر روغن**

این قطعه صرفاً یک اتصال ساده نیست. این یک **مَنیفولد (Manifold)** پیچیده است که چندین وظیفه حیاتی را همزمان انجام می‌دهد:

1. **پایه نصب:** محل اصلی نصب **هسته کولر روغن (Oil Cooler Core)** است. هسته کولر، جایی است که روغن داغ و مایع خنک‌کننده در کانال‌های مجزا از کنار هم عبور کرده و تبادل حرارتی انجام می‌دهند.
2. **مسیردهی سیالات:** این واسطه، مسیرهای ورودی و خروجی روغن از بلوک موتور به سمت کولر و مسیرهای ورودی و خروجی مایع خنک‌کننده (آب و ضدیخ) را مدیریت می‌کند.
3. **پایه فیلتر روغن:** در بسیاری از مدل‌ها (به‌خصوص موتورهای قدیمی‌تر مانند 3306)، این واسطه محل نصب یک یا دو فیلتر روغن موتور نیز می‌باشد.
4. **شیر بای‌پس (Bypass Valve):** حاوی یک شیر حساس به دما یا فشار است. وظیفه این شیر این است که وقتی روغن سرد و غلیظ است (مثلاً هنگام استارت در هوای سرد)، به جای فرستادن آن به کولر (که ممکن است باعث افزایش بیش از حد فشار شود)، آن را مستقیماً به مدار اصلی روغن‌کاری هدایت کند.

—

### **بخش ۲: شناسایی واسطه بر اساس نسل موتور**

**نکته کلیدی: برای شناسایی قطعه دقیق، همیشه به شماره سریال موتور (Engine Serial Number – ESN) نیاز دارید.**

#### **الف) نسل قدیمی: لودرهای 950F, 966D, 966E, 966F با موتورهای 3304 و 3306**

این مدل‌ها از یک طراحی کلاسیک، بسیار مقاوم و شناخته‌شده استفاده می‌کنند.

* **مشخصات ظاهری و فنی:**
* **جنس:** **چدن (Cast Iron)**. بسیار سنگین و مقاوم.
* **طراحی:** یک بلوک چدنی مجزا که با چندین پیچ به بلوک سیلندر متصل می‌شود.
* **ویژگی بارز:** در این مدل‌ها، واسطه کولر روغن تقریباً همیشه **پایه نصب فیلترهای روغن** نیز هست. شما دو فیلتر روغن بزرگ را می‌بینید که به صورت عمودی یا افقی به این قطعه متصل شده‌اند.
* **هسته کولر:** هسته کولر (معمولاً یک دسته لوله یا Plate-Type) در داخل این محفظه چدنی قرار می‌گیرد و با اورینگ‌ها و واشرها آب‌بندی می‌شود.واسطه کولر روغن موتور لودر کاترپیلار 950،966

*(تصویر نمونه یک پایه کولر روغن برای موتور سری 3300 که محل نصب فیلترها روی آن مشخص است)*

#### **ب) نسل جدیدتر: لودرهای 950G, 966G, 966H, 950K/M با موتورهای C7, 3126, C9, C9.3 ACERT**

در این موتورهای مدرن‌تر، طراحی واسطه کولر روغن تغییر کرده و بهینه‌تر شده است.

* **مشخصات ظاهری و فنی:**
* **جنس:** عمدتاً **آلومینیوم (Aluminum Cast)**. برای وزن کمتر و تبادل حرارتی بهتر.
* **طراحی:** طراحی یکپارچه‌تر و فشرده‌تر. فیلترهای روغن ممکن است در جای دیگری از موتور قرار گرفته باشند یا به شکل متفاوتی به این مجموعه متصل شوند.
* **هسته کولر:** معمولاً از نوع **صفحه‌ای (Plate-Type)** است که بازدهی حرارتی بسیار بالایی دارد. این هسته بین بلوک موتور و واسطه آلومینیومی با واشرهای مخصوص ساندویچ می‌شود.

—

### **بخش ۳: شایع‌ترین علائم و دلایل خرابی (بسیار مهم)**

خرابی این مجموعه یکی از دلایل اصلی مخلوط شدن آب و روغن در موتورهای کاترپیلار است.

1. **نشتی خارجی (External Leakage):**
* **علت:** خرابی یا فرسودگی **واشر بین واسطه و بلوک سیلندر**.
* **نشانه:** مشاهده نشت روغن یا مایع خنک‌کننده از محل اتصال پایه کولر به بدنه موتور.

2. **نشتی داخلی (Internal Leakage) – مخلوط شدن آب و روغن:**
* **این بزرگترین و جدی‌ترین مشکل است.**
* **علت اصلی:** سوراخ شدن یا ترک خوردن **هسته کولر روغن (Oil Cooler Core)**. از آنجایی که فشار روغن (حدود 60-80 PSI) بسیار بیشتر از فشار سیستم خنک‌کننده (حدود 10-15 PSI) است، **روغن به داخل سیستم خنک‌کننده نفوذ می‌کند.**
* **نشانه‌ها:**
* **مشاهده روغن در رادیاتور:** مایع خنک‌کننده به رنگ شیری یا قهوه‌ای درمی‌آید و لکه‌های چرب روی آن شناور است.
* **کاهش سطح روغن موتور بدون نشتی خارجی.**
* **افزایش سطح مایع در رادیاتور.**
* **علت دوم (کمتر شایع):** خرابی واشرها و اورینگ‌های داخلی که کانال‌های آب و روغن را در خود واسطه از هم جدا می‌کنند.

3. **ترک یا شکستگی بدنه واسطه:**
* این مورد نادر است اما ممکن است به دلیل سفت کردن بیش از حد پیچ‌ها، تنش‌های ناشی از لرزش یا نقص در ریخته‌گری رخ دهد.

4. **خرابی شیر بای‌پس (Bypass Valve):**
* اگر شیر در حالت باز گیر کند، روغن به اندازه کافی خنک نمی‌شود و دمای کاری موتور بالا می‌رود.
* اگر در حالت بسته گیر کند، ممکن است در هوای سرد فشار روغن بیش از حد بالا رفته و به هسته کولر یا فیلترها آسیب برساند.

—واسطه کولر روغن موتور لودر کاترپیلار 950،966

### **بخش ۴: نکات کلیدی برای تعمیر و تعویض**

* **تشخیص دقیق:** قبل از باز کردن، ابتدا تأیید کنید که مشکل از کولر روغن است. گاهی مخلوط شدن آب و روغن می‌تواند از واشر سرسیلندر یا ترک در سرسیلندر باشد. تست فشار سیستم خنک‌کننده و بررسی دقیق علائم ضروری است.
* **خرید کیت کامل:** بهترین کار، خرید **کیت کامل کولر روغن (Oil Cooler Gasket & Seal Kit)** است. این کیت‌ها شامل تمام واشرها، اورینگ‌ها و آب‌بندهای لازم برای نصب مجدد هستند. تلاش برای استفاده مجدد از واشرهای قدیمی تقریباً همیشه منجر به شکست و دوباره‌کاری می‌شود.
* **تعویض هسته:** اگر مشکل اصلی، نشتی داخلی (مخلوط شدن آب و روغن) است، **باید هسته کولر روغن (Core) را تعویض کنید.** تعمیر آن تقریباً غیرممکن و غیرمنطقی است.
* **تمیزکاری سطح:** مهم‌ترین مرحله در هنگام نصب، **تمیزکاری کامل سطح بلوک موتور و سطح خود واسطه** است. هر ذره از واشر قدیمی یا کثیفی می‌تواند باعث نشتی جدید شود.
* **گشتاور مناسب:** پیچ‌ها را با ترک‌متر و مطابق با گشتاور اعلام شده توسط کاترپیلار و با ترتیب ضربدری سفت کنید.

### **جدول خلاصه**

| مشخصه | نسل قدیمی (موتور 3306) | نسل جدید (موتورهای ACERT) |
| :— | :— | :— |
| **جنس** | **چدن (Cast Iron)** | **آلومینیوم (Aluminum)** |
| **طراحی** | بزرگ، سنگین، مجزا | فشرده، سبک، یکپارچه‌تر |
| **پایه فیلتر** | **بله**، معمولاً پایه فیلتر روغن نیز هست. | ممکن است جداگانه باشد. |
| **علت اصلی نشتی داخلی** | سوراخ شدن هسته لوله‌ای (Tube Bundle Core) | سوراخ شدن هسته صفحه‌ای (Plate Core) |
| **توصیه برای خرید** | **شماره سریال موتور الزامی است.** | **شماره سریال موتور حیاتی است.** |