شاطون بلدوزر کوماتسو D65

عالی، انتخاب بسیار خوبی است. بلدوزر کوماتسو **D65** یکی از محبوب‌ترین و بادوام‌ترین بلدوزرهای جهان در کلاس خود است. “شاتون” (Connecting Rod) قلب تپنده موتور این دستگاه قدرتمند است و درک صحیح مشخصات و اهمیت آن برای تعمیر و نگهداری اساسی است.

بیایید به صورت کامل و جامع به تحلیل شاتون بلدوزر کوماتسو D65 بپردازیم.

—شاطونhttps://kohandiyaran.com/ بلدوزر کوماتسو D65

### **تحلیل جامع و فنی شاتون بلدوزر کوماتسو D65**

شاتون در موتور بلدوزر D65 قطعه‌ای است که نیروی خطی حاصل از احتراق روی پیستون را به حرکت چرخشی میل‌لنگ تبدیل می‌کند. این قطعه تحت فشارهای کششی، فشاری و خمشی فوق‌العاده‌ای قرار دارد و به همین دلیل از آلیاژهای فولادی بسیار مقاوم ساخته می‌شود.

#### **۱. شناسایی مدل موتور و ارتباط آن با شاتون**

بلدوزر کوماتسو D65 در طول سال‌ها با مدل‌های مختلفی (Dash) عرضه شده و به تبع آن، از موتورهای متفاوتی استفاده کرده است. **شناسایی مدل دقیق موتور برای پیدا کردن شاتون صحیح، حیاتی است.**

* **مدل‌های قدیمی (مانند D65A-6, D65E-6, D65P-6):**
* **موتور:** کوماتسو **NH220** (تولید تحت لیسانس کامینز). این یک موتور ۶ سیلندر خطی بسیار معروف است.
* **مشخصه:** این موتورها قدیمی‌تر و ساده‌تر هستند.

* **مدل‌های میانی (مانند D65A-8, D65E-8, D65P-8):**
* **موتور:** کوماتسو **S6D125** یا **SA6D125**. این سری موتورها، طراحی خود کوماتسو هستند و بسیار رایج‌اند. (S به معنی تنفس طبیعی، SA به معنی توربوشارژ، SAA به معنی توربوشارژ و افترکولر است).
* **حجم موتور:** حدود ۱۱ لیتر.

* **مدل‌های جدیدتر (مانند D65EX-12, D65PX-12 و جدیدتر):**
* **موتور:** کوماتسو **S6D114E** یا **SAA6D114E**. این موتورها مدرن‌تر، با آلایندگی کمتر و راندمان بالاتر هستند.
* **حجم موتور:** حدود ۸.۳ لیتر.

* **مدل‌های بسیار جدید (مانند D65EX-16, D65EX-18):**
* **موتور:** کوماتسو **SAA6D107E**. این موتورها دارای سیستم سوخت‌رسانی ریل مشترک (Common Rail) و کنترل الکترونیکی پیشرفته هستند.

**نتیجه کلیدی:** شما باید ابتدا مدل دقیق موتور دستگاه خود را از روی پلاک حک شده روی بلوک سیلندر شناسایی کنید. شاتون موتور **S6D125** با شاتون موتور **SAA6D114E** کاملاً متفاوت است.

—شاطون بلدوزر کوماتسو D65

#### **۲. مشخصات ساختاری و فنی شاتون**

یک شاتون D65 (برای هر مدل موتور) دارای اجزای اصلی زیر است:

* **سر کوچک (Small End یا Gudgeon Pin End):**
* این قسمت به وسیله **گژن‌پین (Gudgeon Pin)** به پیستون متصل می‌شود.
* در داخل این سوراخ، یک **بوش شاتون (Connecting Rod Bushing)** از جنس برنز یا آلیاژهای مشابه قرار دارد. این بوش وظیفه روانکاری و کاهش اصطکاک بین شاتون و گژن‌پین را بر عهده دارد.
* یک سوراخ روغن‌کاری (Oil Passage) معمولاً از سر بزرگ به این بوش می‌رسد تا آن را تحت فشار روغن‌کاری کند.

* **بدنه یا تیر (Beam/Shank):**
* قسمت میانی شاتون که دو سر را به هم متصل می‌کند.
* مقطع عرضی آن معمولاً به شکل **I (آی شکل)** طراحی می‌شود تا حداکثر مقاومت در برابر خمش و کمانش را با حداقل وزن ممکن فراهم کند.

* **سر بزرگ (Big End):**
* این قسمت به صورت دو تکه طراحی شده است: **شاتون اصلی** و **کَپ یا درپوش شاتون (Rod Cap)**.
* این دو قطعه با استفاده از دو عدد **پیچ شاتون (Connecting Rod Bolt)** بسیار مقاوم به یکدیگر متصل می‌شوند و لنگ میل‌لنگ را در بر می‌گیرند.
* **پیچ‌های شاتون** قطعاتی حیاتی هستند که باید همیشه با **ترک‌متر (Torque Wrench)** و طبق دستورالعمل کارخانه (معمولاً با یک مقدار گشتاور اولیه و سپس یک مقدار زاویه مشخص) سفت شوند. **استفاده مجدد از این پیچ‌ها توصیه نمی‌شود.**
* بین شاتون و میل‌لنگ، **یاتاقان‌های شاتون (Rod Bearings)** قرار می‌گیرند که پوسته‌های نازک فلزی با پوشش نرم ضد سایش هستند.

—شاطون بلدوزر کوماتسو D65

#### **۳. علائم و دلایل خرابی شاتون**

خرابی شاتون یکی از فاجعه‌بارترین اتفاقات برای یک موتور است و معمولاً منجر به تخریب کامل آن می‌شود.

* **علائم خرابی:**
* **صدای تق تق یا ضربه شدید (Rod Knock):** این صدا با افزایش دور موتور، بلندتر و سریع‌تر می‌شود و نشان‌دهنده لقی بیش از حد بین یاتاقان و میل‌لنگ است.
* **افت شدید فشار روغن:** به دلیل فرار روغن از یاتاقان‌های خراب.
* **لرزش شدید موتور.**
* **بیرون زدن شاتون از بلوک سیلندر (Thrown Rod):** در بدترین حالت، شاتون می‌شکند و با نیروی زیاد از بدنه سیلندر خارج می‌شود که به آن “یاتاقان زدن” می‌گویند. این اتفاق معمولاً به معنای مرگ موتور است.

* **دلایل اصلی خرابی:**
* **خرابی یاتاقان:** شایع‌ترین علت. نرسیدن روغن، کثیفی روغن، یا پایان عمر مفید یاتاقان باعث از بین رفتن آن و ایجاد لقی می‌شود.
* **کج شدن شاتون:** ورود آب به داخل سیلندر (Hydro-lock) می‌تواند باعث کج شدن شاتون شود زیرا مایعات تراکم‌ناپذیر هستند.
* **شکستن پیچ‌های شاتون:** سفت کردن بیش از حد، کمتر از حد، یا استفاده مجدد از پیچ‌های قدیمی می‌تواند باعث شکستن آن‌ها در دور بالا شود.
* **افزایش بیش از حد دور موتور (Over-revving):** فشار و نیروی کششی روی شاتون را به شدت بالا می‌برد.

—شاطون بلدوزر کوماتسو D65

#### **۴. نکات مهم در هنگام تعویض و تعمیر**

1. **تهیه قطعه صحیح:** با استفاده از شماره سریال دستگاه (Machine Serial Number) و شماره مدل موتور، شاتون دقیق را از نمایندگی کوماتسو یا تأمین‌کنندگان معتبر قطعات افترمارکت (مانند ITR, CTP, KMP) تهیه کنید. **وزن و مرکز ثقل شاتون‌ها باید دقیقاً یکسان باشد.**

2. **تعویض به صورت دست کامل:** در تعمیرات اساسی، قویاً توصیه می‌شود که تمام شاتون‌ها، یاتاقان‌ها و پیچ‌هایشان به صورت یک مجموعه کامل تعویض شوند تا بالانس وزنی موتور حفظ شود.

3. **بررسی میل‌لنگ:** قبل از نصب شاتون جدید، میل‌لنگ باید به دقت توسط تراشکار ماهر اندازه‌گیری شود. اگر ساییدگی داشته باشد، باید تراشکاری شده و از یاتاقان‌های سایز تعمیراتی (Oversize) استفاده شود.

4. **چک کردن بوش و گژن‌پین:** از سلامت بوش سر کوچک شاتون و عدم لقی آن با گژن‌پین اطمینان حاصل کنید.

5. **رعایت گشتاور سفت کردن:** **این مرحله حیاتی‌ترین بخش کار است.** از دستورالعمل تعمیراتی موتور (Shop Manual) برای یافتن مقادیر دقیق گشتاور و زاویه سفت کردن پیچ‌های شاتون استفاده کنید. هرگونه خطا در این مرحله می‌تواند منجر به خرابی مجدد موتور شود.

به طور خلاصه، شاتون بلدوزر D65 یک قطعه مهندسی دقیق و حیاتی است. برای هرگونه اقدام در مورد آن، شناسایی دقیق مدل موتور اولین و مهم‌ترین گام است و فرآیند تعویض آن نیازمند دقت فنی بسیار بالا می‌باشد.