“سواچ پلیت” (Swashplate) برای پمپ هیدرولیک کاوازاکی (Kawasaki) مدل K3V112DT یکی از حیاتی‌ترین و کلیدی‌ترین قطعات داخلی این پمپ قدرتمند است.

پمپ K3V112DT یک پمپ پیستونی محوری دوقلو (Tandem Axial Piston Pump) بسیار رایج است که در طیف وسیعی از بیل‌های مکانیکی سایز متوسط (حدود ۲۰ تا ۲۵ تن) مانند هیوندای R210، دوسان DX225، ولوو EC210، کوماتسو PC200/PC220 و بسیاری دیگر استفاده می‌شود.

بیایید به صورت کاملاً فنی و دقیق، سواچ پلیت این مدل پمپ را تشریح کنیم.

۱. سواچ پلیت (Swashplate) در پمپ K3V112DT چیست؟

سواچ پلیت، که گاهی اوقات “صفحه زاویه‌گیر” یا “صفحه گهواره‌ای” نیز نامیده می‌شود، یک دیسک سنگین و ماشین‌کاری شده است که در داخل پمپ به صورت زاویه‌دار نصب می‌شود. این قطعه نمی‌چرخد، بلکه زاویه آن قابل تغییر است.

وظیفه اصلی و حیاتی آن:

ایجاد حرکت رفت و برگشتی (کورس) برای پیستون‌ها.

• همانطور که روتاری گروپ (مجموعه بلوک سیلندر و پیستون‌ها) می‌چرخد، کفشک‌های پیستون (Slipper Shoes) روی سطح صاف و صیقلی این صفحه زاویه‌دار می‌لغزند.
• به دلیل وجود زاویه در سواچ پلیت، در نیمی از چرخش، پیستون‌ها به داخل سیلندر کشیده می‌شوند (مرحله مکش روغن) و در نیم دیگر چرخش، به بیرون رانده می‌شوند (مرحله دهش یا پمپاژ روغن).

نکته کلیدی: میزان زاویه سواچ پلیت، مستقیماً میزان دبی (جریان) خروجی پمپ را تعیین می‌کند.

• حداکثر زاویه (Max Angle): پیستون‌ها حداکثر کورس را طی می‌کنند و پمپ حداکثر دبی (لیتر بر دقیقه) را تولید می‌کند (مناسب برای حرکات سریع با بار کم).
• حداقل زاویه (Min Angle / Near Zero): پیستون‌ها تقریباً هیچ حرکتی ندارند و دبی خروجی پمپ نزدیک به صفر است (حالت آماده به کار یا Standby).

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/vH977rU.png” alt=“شماتیک عملکرد سواچ پلیت در پمپ پیستونی” width=“700”>

<br>

<em>تصویر ۱: شماتیک عملکرد سواچ پلیت. با افزایش زاویه (تصویر راست)، کورس پیستون‌ها و در نتیجه دبی خروجی افزایش می‌یابد.</em>

</p>

۲. مکانیزم کنترل زاویه سواچ پلیت در K3V112DT

این بخش، هوشمندی پمپ را نشان می‌دهد. زاویه سواچ پلیت توسط رگلاتور پمپ (Pump Regulator) کنترل می‌شود. رگلاتور یک مجموعه شیر هیدرولیکی پیچیده است که به بدنه پمپ متصل شده و به سیگنال‌های مختلفی پاسخ می‌دهد:

1. کنترل فشار منفی (Negative Flow Control):

• وقتی اپراتور اهرم‌ها را حرکت نمی‌دهد (جریان مورد نیاز صفر است)، فشار در یک مسیر خاص بالا رفته و به رگلاتور فرمان می‌دهد تا زاویه سواچ پلیت را به حداقل کاهش دهد. این کار باعث کاهش بار روی موتور و صرفه‌جویی عظیم در مصرف سوخت می‌شود.

2. کنترل فشار مثبت (Positive Flow Control):

• در برخی سیستم‌ها، با حرکت اهرم‌ها، یک فشار سیگنال (Pilot Pressure) به رگلاتور فرستاده می‌شود که به آن فرمان افزایش زاویه سواچ پلیت و در نتیجه افزایش دبی را می‌دهد.

3. کنترل گشتاور (Torque Control / Horsepower Control):

• رگلاتور به طور مداوم فشار خروجی پمپ را حس می‌کند. اگر فشار سیستم به شدت بالا رود (مثلاً هنگام بلند کردن بار سنگین)، رگلاتور به طور خودکار زاویه سواچ پلیت را کاهش می‌دهد تا دبی کم شود. این کار از افت دور موتور (Stall) جلوگیری کرده و توان هیدرولیکی (فشار × دبی) را در محدوده توان موتور دیزل ثابت نگه می‌دارد.

این کنترل هوشمند به دستگاه اجازه می‌دهد تا بسته به نیاز، بین سرعت بالا (دبی زیاد، فشار کم) و قدرت زیاد (فشار زیاد، دبی کم) تعادل برقرار کند.

۳. اجزا و قطعات مرتبط با سواچ پلیت

مجموعه سواچ پلیت در پمپ K3V112DT معمولاً شامل قطعات زیر است:

1. سواچ پلیت اصلی (Swash Plate):

• قطعه اصلی با سطح ماشین‌کاری شده و سخت‌کاری شده که کفشک‌ها روی آن کار می‌کنند.

2. گهواره یا پایه نگهدارنده (Cradle یا Support):

• پایه‌ای که سواچ پلیت روی آن سوار شده و حول آن می‌چرخد تا زاویه خود را تغییر دهد. این پایه معمولاً دارای بلبرینگ‌های گهواره‌ای (Cradle Bearings) است.

3. پیستون سروو (Servo Piston):

• یک پیستون هیدرولیکی کوچک که توسط فشار روغن از رگلاتور کنترل می‌شود. حرکت این پیستون، سواچ پلیت را هل داده یا می‌کشد و زاویه آن را تغییر می‌دهد.

4. اهرم بازخورد (Feedback Lever):

• یک اهرم مکانیکی که موقعیت فعلی سواچ پلیت را به رگلاتور گزارش می‌دهد تا یک حلقه کنترلی بسته (Closed-Loop Control) ایجاد شود.

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/nJ3z9aM.png” alt=“مجموعه سواچ پلیت و گهواره” width=“600”>

<br>

<em>تصویر ۲: یک نمونه از مجموعه سواچ پلیت به همراه پایه گهواره‌ای و بلبرینگ‌های آن.</em>

</p>

۴. علائم خرابی و مشکلات سواچ پلیت

خرابی در این بخش می‌تواند عملکرد کل پمپ را مختل کند.

1. ایجاد خط و خش و گود افتادگی روی سطح سواچ پلیت:

• این شایع‌ترین مشکل است و معمولاً به دلیل آلودگی روغن، خرابی کفشک پیستون‌ها یا کارکرد طولانی رخ می‌دهد. این خط و خش‌ها باعث آسیب سریع به کفشک‌ها و تولید براده فلزی در سیستم می‌شوند.

2. گیر کردن سواچ پلیت در یک زاویه خاص:

• خرابی پیستون سروو یا بلبرینگ‌های گهواره‌ای می‌تواند باعث شود سواچ پلیت در یک زاویه (مثلاً حداکثر یا حداقل) گیر کند.
• اگر در حداکثر زاویه گیر کند: پمپ همیشه در حالت دبی ماکزیمم کار می‌کند، باعث گرم شدن شدید روغن و بار اضافی روی موتور در حالت خلاص می‌شود.
• اگر در حداقل زاویه گیر کند: دستگاه به شدت کند شده و تقریباً هیچ حرکتی نخواهد داشت.

3. لقی بیش از حد بلبرینگ‌های گهواره‌ای (Cradle Bearings):

• این لقی باعث ارتعاش و ناپایداری در عملکرد پمپ شده و می‌تواند به تولید صدای غیرعادی (تق تق) و خرابی نهایی مجموعه منجر شود.

تعمیر و تعویض:

• شماره قطعه: برای سفارش سواچ پلیت یا کیت مربوط به آن برای پمپ K3V112DT، باید حتماً مدل کامل و شماره سریال پمپ (که روی پلاک آن حک شده) را داشته باشید. مدل کامل چیزی شبیه به K3V112DT-1JER-9N0L خواهد بود.
• کیفیت: برندهای معتبر افترمارکت کره‌ای (مانند Handok, Tong Myung) و چینی (مانند FLUTEK) قطعات جایگزین با کیفیتی برای این پمپ تولید می‌کنند که از نظر اقتصادی بسیار به‌صرفه‌تر از قطعات اصلی کاوازاکی هستند.
• تعمیر: در صورت خرابی، معمولاً کل مجموعه روتاری گروپ به همراه سواچ پلیت و بلبرینگ‌های آن تعویض می‌شود تا از عملکرد صحیح و هماهنگ قطعات نو اطمینان حاصل شود. سنگ زدن یا ترمیم سطح سواچ پلیت آسیب‌دیده به دلیل نیاز به سختی سطح بسیار بالا، معمولاً توصیه نمی‌شود و راه‌حل موقتی است.