“رینگ موتور بولدوزر کوماتسو D155” نشان‌دهنده نیاز به اطلاعات برای تعمیرات اساسی (Overhaul) موتور این دستگاه است. رینگ‌های پیستون قطعاتی کوچک اما با نقشی فوق‌العاده حیاتی در عملکرد، قدرت و طول عمر موتور هستند.

موتور مورد استفاده در بولدوزر کوماتسو D155 (مدل‌های A-1, A-2, A-5, AX-6 و…) عمدتاً مدل کوماتسو S6D155 یا SA6D155 است. این یک موتور ۶ سیلندر خطی دیزلی است.

در ادامه، تحلیل جامع و کاملی از رینگ‌های پیستون این موتور ارائه می‌شود.

۱. معرفی و وظایف رینگ‌های پیستون

هر پیستون در موتور S6D155 معمولاً دارای ۳ یا ۴ رینگ است که هر کدام وظیفه خاصی دارند. این رینگ‌ها حلقه‌های فلزی فنری هستند که در شیارهای دور پیستون قرار می‌گیرند.

• وظایف اصلی رینگ‌ها:

1. آب‌بندی محفظه احتراق (Sealing): جلوگیری از فرار گازهای پرفشار حاصل از احتراق به داخل کارتل روغن (پدیده Blow-by). این وظیفه اصلی رینگ‌های فشاری (Compression Rings) است.
2. کنترل لایه روغن (Oil Control): پاک کردن روغن اضافی از روی دیواره سیلندر و برگرداندن آن به کارتل برای جلوگیری از روغن‌سوزی. این وظیفه رینگ روغن (Oil Control Ring) است.
3. انتقال حرارت (Heat Transfer): انتقال حرارت از پیستون داغ به دیواره سیلندر (که توسط آب خنک می‌شود) تا از ذوب شدن پیستون جلوگیری شود.

ترتیب و نوع رینگ‌ها (از بالا به پایین):

1. رینگ اول (Top Ring / Compression Ring):

• این رینگ بالاترین فشار و دما را تحمل می‌کند.
• معمولاً دارای یک پوشش سخت مانند کروم (Chrome) یا نیترید است تا در برابر سایش و حرارت مقاوم باشد.
• مقطع آن اغلب بشکه‌ای (Barrel-faced) یا مستطیلی است.

2. رینگ دوم (Second Ring / Intermediate Ring):

• به عنوان رینگ فشاری دوم و همچنین رینگ پاک‌کننده روغن عمل می‌کند.
• شکل مقطع آن معمولاً مخروطی (Taper-faced) است تا به پاک کردن روغن از دیواره سیلندر کمک کند.

3. رینگ سوم (Oil Control Ring):

• این رینگ وظیفه اصلی کنترل روغن را بر عهده دارد.
• طراحی آن معمولاً سه تکه (Three-piece) یا فنر دار (Spring-loaded) است. دارای شیارها و سوراخ‌هایی است که روغن اضافی را از دیواره سیلندر جمع کرده و از طریق سوراخ‌های پشت رینگ در پیستون، به داخل کارتل هدایت می‌کند.

<p style=“text-align: center;”>

<img src=“https://i.imgur.com/eB3sYpL.png” alt=“محل و انواع رینگ‌های پیستون” width=“600”>

<br>

<em>تصویر ۱: ترتیب و انواع رایج رینگ‌ها روی یک پیستون.</em>

</p>

۲. شماره فنی و مشخصات رینگ موتور D155

رینگ‌های پیستون به صورت یک “ست کامل برای یک پیستون” (Piston Ring Set) فروخته می‌شوند. شما باید برای هر پیستون یک ست کامل تهیه کنید.

الف) شماره فنی کوماتسو (Komatsu Part Number):

شماره فنی ست رینگ برای یک پیستون در موتور S6D155 معمولاً یکی از موارد زیر است. این شماره‌ها بسته به مدل دقیق موتور و طراحی پیستون (مثلاً نوع محفظه احتراق روی پیستون) ممکن است کمی متفاوت باشند.

• شماره فنی اصلی و رایج: 6128-31-2040
• شماره‌های جایگزین یا برای مدل‌های خاص:
• 6127-32-2030
• 6128-32-2010

مهم: برای اطمینان ۱۰۰٪، همیشه شماره فنی را بر اساس شماره سریال موتور (Engine Serial Number) از دفترچه قطعات (Parts Book) استعلام کنید.

ب) شماره فنی برندهای معتبر (Aftermarket):

بسیاری از شرکت‌های معتبر مانند NPR (Nippon Piston Ring), RIKEN, MAHLE, ITR ست رینگ معادل برای این موتور تولید می‌کنند. هنگام خرید از این برندها، کافی است شماره فنی کوماتسو (6128-31-2040) را به فروشنده بدهید تا معادل آن را به شما تحویل دهد.

۳. تعداد مورد نیاز و نکات مهم در تعمیرات

• تعداد مورد نیاز:
• موتور S6D155 یک موتور ۶ سیلندر است.
• شما به ۶ ست رینگ (هر ست برای یک پیستون) نیاز دارید.
• بنابراین، باید 6 عدد از کیت با شماره فنی 6128-31-2040 (یا معادل آن) تهیه کنید.

علائم خرابی رینگ‌های پیستون:

• روغن‌سوزی و دود آبی از اگزوز: شایع‌ترین علامت که نشان‌دهنده فرسودگی رینگ روغن است.
• کاهش کمپرس و افت شدید قدرت موتور: ناشی از فرسودگی رینگ‌های فشاری.
• افزایش پدیده Blow-by: خروج دود و بخار روغن از درپوش روغن یا لوله بخار روغن (ونتوری) که نشان‌دهنده فرار کمپرس به داخل کارتل است.
• افزایش مصرف روغن: نیاز به اضافه کردن مکرر روغن به موتور.

نکات کلیدی در هنگام نصب:

1. جهت صحیح رینگ‌ها: هر رینگ جهت نصب مشخصی دارد. معمولاً یک علامت (مانند نقطه، حرف T یا TOP) روی سطح بالایی رینگ حک شده است که باید به سمت بالا (تاج پیستون) باشد. نصب برعکس رینگ‌ها عملکرد آنها را مختل می‌کند.
2. تنظیم دهانه رینگ (Ring Gap):

• قبل از نصب رینگ‌ها روی پیستون، باید هر رینگ را به تنهایی داخل سیلندر قرار داده و با فیلر، فاصله بین دو سر آن (دهانه رینگ) را اندازه‌گیری کنید. این فاصله باید طبق مشخصات دفترچه تعمیرات موتور باشد. فاصله کم باعث شکستن رینگ در اثر انبساط حرارتی و فاصله زیاد باعث افت کمپرس می‌شود.
• فاصله استاندارد دهانه رینگ (نمونه):
• رینگ اول: $0.40-0.60\text{ mm}$
• رینگ دوم: $0.60-0.80\text{ mm}$
• رینگ روغن: $0.30-0.50\text{ mm}$

3. موقعیت دهانه‌ها: پس از نصب رینگ‌ها روی پیستون، دهانه آنها باید نسبت به هم با زاویه $120$ درجه (در صورت ۳ رینگ) یا $90$ درجه (در صورت ۴ رینگ) قرار گیرند و هرگز نباید در راستای گژن‌پین یا در یک خط عمودی باشند.
4. استفاده از رینگ جمع‌کن (Ring Compressor): برای جا زدن پیستون داخل سیلندر حتماً از ابزار مخصوص “رینگ جمع‌کن” استفاده کنید تا رینگ‌ها آسیب نبینند.
5. تعمیرات همزمان: هنگام تعویض رینگ‌ها، بررسی و در صورت نیاز تعویض بوش سیلندر (Liner)، یاتاقان‌ها (Bearings) و واشر سرسیلندر نیز ضروری است تا تعمیرات اساسی به صورت کامل و اصولی انجام شود.

خلاصه نهایی:

برای تعمیر موتور بولدوزر کوماتسو D155، شما به ۶ ست رینگ پیستون با شماره فنی مرجع 6128-31-2040 نیاز دارید. نصب این قطعات نیازمند دقت بالا در رعایت جهت، تنظیم دهانه رینگ‌ها و استفاده از ابزار مناسب است. برای تضمین بهترین نتیجه، این کار باید توسط یک مکانیک مجرب و در کنار بررسی سایر قطعات مرتبط مانند بوش و یاتاقان انجام شود.