یک قطعه کلیدی و بسیار پرکاربرد دیگر یعنی استارت لیفتراک کوماتسو FD30 می‌رویم. لیفتراک‌های سری FD30 از محبوب‌ترین و بادوام‌ترین لیفتراک‌های کوماتسو هستند و شناخت استارت آن‌ها برای هر تعمیرکار یا دارنده‌ای ضروری است.

“FD” در مدل FD30 به معنای Forklift (لیفتراک) و Diesel (دیزل) است. این لیفتراک‌ها معمولاً با موتورهای دیزلی مختلفی از برندهای Isuzu, Yanmar, و خود Komatsu عرضه شده‌اند. نوع موتور، تعیین‌کننده مدل دقیق استارت است.

بیایید به صورت جامع و با جزئیات کامل، استارت این لیفتراک را بررسی کنیم.

مشخصات فنی و انواع استارت در لیفتراک کوماتسو FD30

استارت لیفتراک FD30 یک موتور الکتریکی DC قدرتمند است که وظیفه دارد با دریافت جریان بالا از باتری، فلایویل (Flywheel) موتور دیزل را با سرعت کافی بچرخاند تا سیکل احتراق آغاز شود و موتور روشن شود.

مهم‌ترین مشخصاتی که باید در مورد استارت این لیفتراک بدانید عبارتند از:

• ولتاژ (Voltage): تقریباً تمام لیفتراک‌های دیزلی کوماتسو FD30 از سیستم برق $12$ ولت استفاده می‌کنند. بنابراین استارت آن‌ها $12$ ولتی است.
• توان (Power): توان استارت معمولاً بین $2.0$ تا $2.5$ کیلووات (kW) است تا بتواند بر کمپرس بالای موتور دیزل غلبه کند.
• تعداد دنده‌های دنده استارت (Pinion Teeth): این یکی از مهم‌ترین مشخصات است! تعداد دنده‌ها باید دقیقاً با دنده‌های فلایویل هماهنگ باشد. برای مدل‌های FD30، این عدد معمولاً $9$ دنده یا $11$ دنده است. نصب استارت با تعداد دنده اشتباه باعث آسیب شدید به دنده استارت و فلایویل می‌شود.
• نوع استارت: اکثر استارت‌های مورد استفاده در این مدل از نوع کاهنده دنده‌ای یا گیربکسی (Gear Reduction – GR) هستند. این استارت‌ها یک گیربکس داخلی دارند که گشتاور را افزایش می‌دهد. این باعث می‌شود که استارت با وجود اندازه کوچکتر و مصرف جریان کمتر، قدرت بسیار بالایی برای چرخاندن موتور داشته باشد.

موتورهای رایج و پارت نامبرهای استارت متناظر:

1. موتور ایسوزو (Isuzu Engine):

• مدل‌های موتور: C240, 4FE1, 4JG2
• پارت نامبرهای رایج استارت: 8-94423-756-0, 8-97042-997-0, S13-114 (Hitachi Part No.)
• مشخصات معمول: $12V$, $2.0kW$, $9$ دنده

2. موتور یانمار (Yanmar Engine):

• مدل موتور: 4TNE92, 4TNE98
• پارت نامبرهای رایج استارت: 129900-77010, S13-204 (Hitachi Part No.)
• مشخصات معمول: $12V$, $2.3kW-2.5kW$, $9$ یا $11$ دنده

3. موتور کوماتسو (Komatsu Engine):

• مدل موتور: 4D94E, 4D94LE, 4D95
• پارت نامبرهای رایج استارت: 600-813-4411, 600-813-4421, 0-23000-1411 (Nikko Part No.)
• مشخصات معمول: $12V$, $2.2kW$, $9$ دنده

نکته بسیار مهم: قبل از خرید استارت، حتماً مدل دقیق موتور لیفتراک خود را از روی پلاک موتور شناسایی کنید یا استارت کهنه را باز کرده و با مدل جدید مقایسه کنید.

اجزای اصلی استارت لیفتراک FD30

1. اتوماتیک استارت (Solenoid):

• این قطعه استوانه‌ای شکل که روی استارت نصب شده، دو وظیفه اصلی دارد:

1. اتصال برق اصلی: با دریافت برق از سوئیچ، کنتاکت‌های مسی داخل خود را وصل کرده و جریان اصلی باتری را به موتور الکتریکی استارت می‌رساند.
2. جلو بردن دنده استارت: با خاصیت آهنربایی، اهرم (دو شاخه) را حرکت داده و دنده استارت را به سمت جلو هل می‌دهد تا با فلایویل درگیر شود.
3. موتور الکتریکی:

• قلب اصلی استارت که از آرمیچر (Armature)، بالشتک‌ها (Field Coils) و زغال‌ها (Brushes) تشکیل شده و با دریافت برق، میدان مغناطیسی ایجاد کرده و به سرعت می‌چرخد.

3. دنده استارت و کلاچ یک‌طرفه (Pinion Gear & Overrunning Clutch):

• دنده‌ای که با فلایویل درگیر می‌شود. این دنده روی یک کلاچ یک‌طرفه (مانند هرزگرد دوچرخه) سوار است. این کلاچ اجازه می‌دهد که استارت موتور را بچرخاند، اما پس از روشن شدن موتور، اجازه نمی‌دهد دور بالای موتور به آرمیچر استارت منتقل شود و آن را متلاشی کند.

4. دو شاخه یا اهرم (Shift Lever / Fork):

• یک اهرم پلاستیکی یا فلزی که یک سر آن به پلانجر اتوماتیک و سر دیگر آن به دنده استارت متصل است و وظیفه جلو و عقب بردن دنده را بر عهده دارد.

5. گیربکس کاهنده (Reduction Gears):

• (در مدل‌های گیربکسی) مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای که بین آرمیچر و دنده استارت قرار گرفته و سرعت بالای آرمیچر را به گشتاور بالا برای دنده استارت تبدیل می‌کنند.

مشکلات رایج و علائم خرابی استارت

1. پس از چرخاندن سوئیچ، فقط صدای “تق” شنیده می‌شود اما استارت نمی‌چرخد:

• شایع‌ترین مشکل.
• علت اصلی: تمام شدن زغال‌های استارت، یا سوختن کنتاکت‌های مسی داخل اتوماتیک استارت. جریان ضعیفی به اتوماتیک می‌رسد و پلانجر را حرکت می‌دهد (صدای تق)، اما جریان اصلی برای چرخاندن موتور وصل نمی‌شود.
• علت دوم: ضعیف بودن باتری یا کثیفی/شل بودن بست‌های باتری و کابل‌های اتصال.

2. استارت به سختی و سنگین می‌چرخد (انگار باتری ضعیف است):

• علت: بوش‌های دو سر آرمیچر یا خود آرمیچر خراب شده و با بالشتک‌ها درگیر می‌شود. یا اتصال داخلی در سیم‌پیچ‌های آرمیچر یا بالشتک وجود دارد که جریان زیادی می‌کشد.

3. صدای چرخش سریع استارت شنیده می‌شود اما موتور نمی‌چرخد (صدای “ویز”):

• علت: دنده استارت با فلایویل درگیر نمی‌شود. معمولاً به دلیل خرابی کلاچ یک‌طرفه، شکستگی دو شاخه یا خورده شدن دنده‌های خود استارت یا فلایویل است.

4. پس از روشن شدن موتور، استارت خلاص نمی‌شود و صدای ناهنجار (جیغ) ادامه دارد:

• مشکل خطرناک! باید فوراً موتور را خاموش کرد.
• علت: چسبیدن کنتاکت‌های اتوماتیک استارت، گیر کردن دنده استارت روی فلایویل، یا گیر کردن مغزی سوئیچ. ادامه کار در این حالت باعث سوختن کامل استارت و آسیب به فلایویل می‌شود.

5. استارت هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد (حتی صدای تق هم نمی‌آید):

• علت: مشکل در مسیر برق‌رسانی به استارت است. فیوز مربوطه، رله استارت، خرابی مغزی سوئیچ، قطعی سیم نازک تحریک اتوماتیک، یا خرابی کامل اتوماتیک استارت.

نکات مهم در تعمیر و نگهداری

• تمیزی اتصالات: همیشه کابل‌های اصلی مثبت و منفی متصل به استارت و بست‌های باتری را تمیز و محکم نگه دارید. بیش از $50\%$ مشکلات استارت به دلیل اتصالات ضعیف است.
• تعمیر یا تعویض: استارت لیفتراک‌های کوماتسو به راحتی تعمیر می‌شود. قطعاتی مانند اتوماتیک، زغال، دو شاخه و دنده استارت به وفور در بازار یافت می‌شوند و تعویض آن‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از خرید یک استارت کامل است.
• تست قبل از نصب: پس از تعمیر، بهتر است استارت را روی زمین با یک باتری تست کنید. کابل منفی را به بدنه و کابل مثبت را به پیچ اصلی اتوماتیک وصل کنید. سپس با یک سیم کوتاه، پایه تحریک اتوماتیک را به قطب مثبت باتری بزنید. استارت باید بلافاصله با قدرت بچرخد و دنده آن به جلو پرتاب شود.