اوربیتال فرمان (Steering Orbital) یا واحد فرمان هیدرواستاتیک (Hydrostatic Steering Unit – HSU)، مغز متفکر سیستم فرمان لودر SEM ZL50 است. این قطعه به راننده اجازه می‌دهد تا با نیروی بسیار کم، لودر چند ده تنی را با دقت و به راحتی هدایت کند.

در ادامه به صورت جامع و کامل به بررسی این قطعه، نحوه کار، مشخصات فنی، علائم خرابی و نکات مهم در مورد آن می‌پردازیم.

۱. اوربیتال فرمان چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

اوربیتال یک نوع شیر کنترل هیدرولیکی دوار است که بین فرمان راننده و جک‌های فرمان قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی آن تبدیل حرکت چرخشی فرمان به یک جریان روغن دقیق و کنترل‌شده است.اربیتال فرمان لودر چینی SEM ZL50

به زبان ساده:

1. پمپ فرمان، جریان دائمی روغن را تولید می‌کند (مثل یک رودخانه).
2. اوربیتال فرمان، مانند یک سد با دریچه‌های قابل تنظیم عمل می‌کند.
3. وقتی راننده فرمان را می‌چرخاند، این دریچه‌ها باز می‌شوند و مقدار مشخصی از روغن (متناسب با زاویه چرخش فرمان) را به سمت جک‌های فرمان هدایت می‌کنند.
4. این جریان روغن، جک‌ها را حرکت داده و باعث خم شدن کمر لودر می‌شود.

این سیستم کاملاً هیدرولیکی است و هیچ ارتباط مکانیکی مستقیمی (مانند میل فرمان در خودروهای سواری قدیمی) بین فرمان و چرخ‌ها وجود ندارد.

<p style=“text-align: center;”>نمای داخلی و شماتیک یک اوربیتال فرمان</p>

۲. اجزای اصلی و نحوه کار اوربیتال فرمان

اوربیتال از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

1. بخش شیر دوار (Rotary Valve): شامل یک اسپول (Spool) و یک بوش (Sleeve) است که درون هم می‌لغزند. این بخش مستقیماً به شفت فرمان متصل است و جهت جریان روغن را تعیین می‌کند.
2. بخش اندازه‌گیری (Metering Section) یا ژیروتور (Gerotor): این بخش شبیه یک پمپ دنده‌ای داخلی عمل می‌کند و وظیفه دارد حجم دقیقی از روغن را اندازه‌گیری و ارسال کند. این همان قطعه‌ای است که باعث می‌شود به ازای هر دور چرخش فرمان، مقدار مشخصی روغن به جک‌ها برود و در نتیجه زاویه مشخصی به کمر لودر داده شود.اربیتال فرمان لودر چینی SEM ZL50

مراحل کار:

1. حالت خلاص (راننده فرمان را نمی‌چرخاند): اسپول و بوش در حالت مرکزی قرار دارند. روغن ورودی از پمپ، از طریق مسیرهای داخلی اوربیتال مستقیماً به پورت خروجی (Tank Port) رفته و به تانک هیدرولیک بازمی‌گردد. هیچ روغنی به سمت جک‌ها نمی‌رود.
2. چرخاندن فرمان: راننده فرمان را می‌چرخاند. این چرخش باعث یک جابجایی جزئی بین اسپول و بوش می‌شود.
3. باز شدن مسیرها: این جابجایی، مسیرهای داخلی را باز می‌کند و جریان روغن ورودی از پمپ را به سمت بخش ژیروتور هدایت می‌کند.
4. اندازه‌گیری و ارسال: ژیروتور با چرخش خود، حجم دقیقی از روغن را اندازه‌گیری کرده و آن را از طریق پورت‌های چپ (L) یا راست ® به سمت جک فرمان مربوطه ارسال می‌کند.
5. برگشت روغن: همزمان، روغن از سمت دیگر جک فرمان، از طریق اوربیتال به تانک بازمی‌گردد.

۳. مشخصات فنی اوربیتال در لودر SEM ZL50

برای انتخاب اوربیتال صحیح برای لودر ZL50، باید به چند پارامتر کلیدی توجه کرد:

• حجم جابجایی (Displacement Volume): این مهم‌ترین مشخصه است و با واحد سانتی‌متر مکعب بر دور (cm3/revcm^3/revcm3/rev) یا میلی‌لیتر بر دور ($ml/rev$) بیان می‌شود. این عدد مشخص می‌کند که به ازای یک دور کامل چرخاندن فرمان، چه حجمی از روغن به جک‌ها فرستاده می‌شود.
• برای لودرهای سایز ZL50، این عدد معمولاً در محدوده $250$ تا $500$ cm3/revcm^3/revcm3/rev است.
• اهمیت: اگر اوربیتالی با حجم کمتر نصب کنید، برای چرخاندن کامل لودر باید فرمان را دورهای بیشتری بچرخانید. اگر اوربیتالی با حجم بیشتر نصب کنید، فرمان بسیار حساس شده و با حرکت کم، لودر به شدت می‌پیچد.
• نوع سیستم: اوربیتال‌های مورد استفاده در این لودرها معمولاً از نوع “Open Center, Non-Reaction” هستند.
• Open Center: به این معنی که در حالت خلاص، روغن از مرکز آن عبور کرده و به تانک برمی‌گردد.
• Non-Reaction: به این معنی که نیروهای وارده از سمت جک‌ها (مثلاً هنگام برخورد چرخ با مانع) به فرمان راننده منتقل نمی‌شود و فرمان در دست او نمی‌چرخد.اربیتال فرمان لودر چینی SEM ZL50
• فشار کاری: باید با فشار سیستم هیدرولیک فرمان (معمولاً تا $160-170$ بار) سازگار باشد.

۴. علائم خرابی و عیب‌یابی اوربیتال فرمان

خرابی اوربیتال می‌تواند علائمی شبیه به خرابی پمپ ایجاد کند، اما تفاوت‌های کلیدی وجود دارد.

1. فرمان خلاص شده یا هرز می‌گردد:

• علامت کلیدی: شما فرمان را می‌چرخانید ولی لودر نمی‌پیچد یا با تأخیر زیاد می‌پیچد. این شایع‌ترین علامت خرابی داخلی (فرسودگی ژیروتور یا شکستگی پین اتصال) در اوربیتال است. پمپ سالم است چون ادوات (باکت) به درستی کار می‌کنند.

2. لغزش یا دریفت فرمان (Steering Drift):

• علامت: شما فرمان را در یک موقعیت ثابت نگه می‌دارید، اما لودر به آرامی به یک سمت به پیچیدن ادامه می‌دهد. این مشکل به دلیل نشتی داخلی شدید در بخش شیر دوار اوربیتال است.

3. سفتی فرمان در یک جهت خاص:

• علامت: فرمان به یک سمت راحت می‌چرخد اما به سمت دیگر سفت است. این می‌تواند ناشی از گرفتگی یا خرابی شیرهای چک داخلی (Check Valves) در اوربیتال باشد.

4. نیاز به چرخاندن بیش از حد فرمان:

• علامت: اگر به مرور زمان متوجه شدید که برای رسیدن به زاویه کمر قبلی، باید فرمان را بیشتر بچرخانید، این نشانه فرسودگی و نشتی داخلی در بخش ژیروتور اوربیتال است.

5. فرمان اضطراری کار نمی‌کند:

• بسیاری از اوربیتال‌ها یک ویژگی فرمان دستی (اضطراری) دارند. اگر موتور خاموش شود، اوربیتال خودش مانند یک پمپ دستی عمل می‌کند. اگر در این حالت فرمان بسیار سفت باشد و اصلاً کار نکند، نشان‌دهنده خرابی اوربیتال است.

۵. نکات مهم برای تعویض و نگهداری

• تمیزی، کلید اصلی: اوربیتال یک قطعه بسیار دقیق با تلرانس‌های بسیار کم است. کوچکترین آلودگی یا براده فلزی می‌تواند آن را از کار بیندازد.
• مراحل تعویض:

1. محل اتصالات شیلنگ‌ها را به خوبی تمیز کنید تا هنگام باز کردن، آلودگی وارد نشود.
2. قبل از جدا کردن شیلنگ‌ها، از موقعیت آن‌ها (پورت‌های P, T, L, R) عکس بگیرید یا علامت‌گذاری کنید. اشتباه بستن آن‌ها می‌تواند خطرناک باشد.اربیتال فرمان لودر چینی SEM ZL50

• P (Pump): ورودی از پمپ
• T (Tank): خروجی به تانک
• L (Left): خروجی به جک سمت چپ
• R (Right): خروجی به جک سمت راست

3. اوربیتال جدید را با قطعه اصلی یا یک جایگزین معتبر با مشخصات فنی یکسان (مخصوصاً حجم جابجایی) تعویض کنید.
4. پس از نصب، سیستم را هواگیری کنید. موتور را روشن کرده و فرمان را به آرامی چندین بار تا انتها به چپ و راست بچرخانید.

توصیه نهایی: اگر در مورد تشخیص عیب بین پمپ و اوربیتال شک دارید، بهتر است از یک تعمیرکار مجرب کمک بگیرید. تعویض قطعه اشتباه هم هزینه اضافی دارد و هم مشکل را حل نخواهد کرد.